حکايت همچنان باقي است
بر اساس اخبار رسمي منتشر شده شهرستانهای خاش، دلگان و روستای حاشیه تفتان در محاصره سیل قرارگرفته و در پی آن مردم برخی شهرها و روستاهای سیستان بلوچستان تا کمر در آب فرورفتهاند.
***
در سال اخیر از فروردینماه تا دیماه شاهد رويدادهاي متعدد سیل در کشور بودهایم. ظهور و بروز بلایایی طبیعی همچون سیل و تکرار خسارات وارد آمده کنونی نشان از این واقعیت دارد که موضوع سيل را بايد به عنوان يک واقعيت انکارناپذير کشور بپذيريم و به دنبال اتخاذ راهکارها و اقدامات متنوع در حوزههاي مختلف تسکيندهنده و سازگاري موثر با اين رويداد و کاهش پيامدهاي آن باشيم. يکي از اين اقدامات بر مديريت ريسک به صورت کلي و توجه به بیمه سیل به صورت خاص تمرکز که نهتنها برای عامه مردم که در اذهان دولتمردان هم جایگاه و کارکرد بهجایی ندارد.
بر اساس مستندات آماری خسارات سیل فروردینماه 30 تا 35 هزار میلیارد تومان بوده است و با توجه به گزارشی که از سیل اخیر در هرمزگان از سوی خبرگزاریها منعکسشده است که بیشترین خسارات وارده زیرساختی است. ازاینرو عمق فاجعه زمانی بروز پیدا میکند که قسمت اعظم این خسارات بالأخص خسارات زیرساختی و روستایی تحت پوشش بیمه نیستند.
بیمه سیل یا مدیریت سیلاب
مسئله بيمه سيل، جايگاه آن در مديريت سيل و نحوه حضور بیمهها بهعنوان یکی از ارکان مهم در مراقبت از زیستگاههای شهری و روستایی، حلقه پنهانی است که تاکنون بدان کمتوجه شده است. به این معنی نیست که بیمهکنندگان سیل در عرصه نبودند بلکه پرداختن جايگاه آن در مديريت سيل، نحوه محاسبه ریسک و پوشش آن برای سیلاب به نحوی نبوده که بتوانند دغدغه سیل را از ذهن شهروندان و بالأخص روستانشینان خارج کنند. از سوی دیگر، باید این موضوع مورد توجه قرار بگیرد که بیمه سیل با سایر ابزار مدیریت پيامدهاي سیل متفاوت است: بدین ترتیب که سایر روشها، به دنبال کاهش خساراتهاي ناشي از سیل است، درحالیکه بیمه، خسارات را در زمان و مکان پخش میکند. رابطه مشخصی بین بیمه و ترمیم خرابیها وجود دارد. گرچه بیمه، خسارات ناشی از سیل را در بلندمدت کاهش نمیدهد، اما میتواند اقدامات راهبردی و تکمیلی در بخشی از مدیریت سیلابدشتها باشد که خسارات را کاهش میدهند، مثل تأسیسات کاهش خسارات سیل، پیشبینی، مقابله با سیل یا تغییر در نحوه کاربری اراضی بهطوریکه آسیبپذیری کمتر در مقابل سیلاب وجود داشته باشد؛ بنابراین بیمه سیل شامل عناصری است که هم جزء «تمهیدات ناشی از برنامهریزی» و «تمهیدات واکنشی» است؛ اما مسئله اصلی این است که آیا، بیمه سیل میتواند، بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی اقشار مختلف،به ويژه گروههاي آسيبپذير، اثر مثبتی بگذارد؟ به عبارتی این، بیمهها چه نقشی در کاهش اثرات منفی سیل دارند؟
از طرف دیگر سیل همهساله در کشور ما جاری میشود و متناسب با دبی آن در بستر رودخانه فرسايش رخ ميدهد. بر همین اساس اگر نقشه سیل وجود داشته باشد بهطوریکه نقشه راه و حرکت تمام رودها و رودخانهها ترسیم شود پس میتوان متناسب با روندهای گذشته احتمال سیلهای همراه با تخریب در حاشیه رود و دامنه تخریب آن را پیشبینی کرد. همچنین بیمهها نیز با محاسبه دقیق ریسک قیمت مناسب را به هر سازهای که در اثر سیل خسارتدیده است پیشنهاد میکنند و بلافاصله بعد از سیل اهالی مناطق سیلزده میتوانند با دریافت خسارت اقدام به بازسازی منازل یا سازههای صنعتی و کشاورزی کنند
بیمه سیل در کشورهای دیگر
دو روش اساسی ارائه بیمه سیل در کشورهای توسعهیافته وجود دارد. درروش اول، سیستم اختیاری است، در این حالت بیمهگران بیمهنامههای استاندارد خود را برای پوشش مکمل خسارات سیل با پرداخت حق بیمه اضافی توسعه میدهند. این سیستم با علم به این واقعیت که تنها کسانی که بهاحتمالزیاد در معرض خطر سیل خواهند بود بیمهنامه را خریداری میکنند (وضعیتی که در صنعت بیمه به انتخاب نامساعد معروف است)، با شکست روبهرو میشود. بر اساس این سیستم، پوشش سیل با پوشش خطرات دیگری مانند حریق و توفان همراه است، در این سیستم در صورت گسترش خطر خسارات سیل در کل یک منطقه جغرافیایی بزرگ، حق بیمه دریافتی برای سایر پوششها توزیع میشود و تا حد زیادی باعث افزایش درصد جمعیت تحت پوشش برای سیل میشود. پیشرفته ترین سیستم بیمه سیل در آمریکا برپاست. آمریکا تلاش کرده است تاسیسات های غیر سازه ای و سازه ای اش را گسترش دهد . بیمه و مدیریت راهبردی از مخازن جزو اقدامات غیر سازه ای محسوب می شوند.