۱۰ چالش آینده غذا و کشاورزی
در سال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی برای کاهش گرسنگی و فقر، بهبود امنیت غذایی و افزایش بهره‌وری و تکنولوژی‌های پیشرفته صورت گرفته است. با این همه برخی نگرانی‌های اصلی هنوز پابرجا است. ارزیابی‌های «فائو» نشان می‌دهد فائق‌آمدن بر این نگرانی‌ها نیازمند تغییرات گسترده در نظام غذا و کشاورزی جهان است.
بر اساس این گزارش،۱۰چالشی که آینده جهان را تهدید می‌کنند به ترتیب عبارتند از: ۱- روند بهبود پایدار در بهره‌وری کشاورزی برای پاسخگویی به تقاضای در حال رشد؛ ۲- اطمینان‌یافتن از ثبات منابع طبیعی؛ ۳- رسیدگی به معضل تغییرات آب و هوایی و تشدید خطرهای طبیعی؛ ۴- ریشه‌کن کردن فقر شدید و کاهش نابرابری؛ ۵- پایان‌دادن به گرسنگی و انواع سوءتغذیه؛ ۶- ایجاد نظام غذایی فراگیر، باثبات و کارآ؛ ۷- بهبود فرصت‌های کسب درآمد در مناطق روستایی و رسیدگی به علل ریشه‌ای مهاجرت؛ ۸.- ایجاد شرایط مقاوم در مقابل بحران‌ها، درگیری‌ها و بلایای طبیعی؛ ۹- جلوگیری از تهدید‌های در حال رشد فرامرزی نظام غذایی و کشاورزی؛ و ۱۰- دستیابی به مدیریت کارآمد در سطح ملی و بین‌المللی.
چالش‌هایی که پیش روی آینده جهان است تهدید جدید برای نظام غذایی و کشاورزی محسوب می‌شوند. بر این اساس، نظام کشاورزی فعلی که در آن نیاز بالایی به استفاده از منابع اولیه و به‌کارگیری گسترده از منابع طبیعی است باعث جنگل‌زدایی‌های وسیع، کمبود منابع آبی، فرسایش خاک و انتشار بالای گازهای گلخانه‌ای شده است، عواملی که مانع از دستیابی به محصولات غذایی و کشاورزی پایدار می‌شوند. در این راستا، بهبود تکنولوژیکی و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی، نقش کلیدی در حل مشکل تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی خواهد داشت. در این باره، بازنگری مجدد در نظام غذایی و نحوه مدیریت آن برای حل چالش‌های فعلی و آینده جهان ضروری است. نظام غذایی هماهنگ و سازماندهی‌شده، منابع غذایی استانداردشده و فرصت‌های شغلی مناسبی را برای مناطق شهری فراهم خواهد کرد. بنابراین فائق‌آمدن بر نگرانی‌های موجود، از طریق نظام غذایی کارآمد، فراگیر و مطمئن امکان‌پذیر است. در نهایت می‌توان گفت در مسیر رسیدن به توسعه پایدار، به کمک همه کشورهای جهان نیاز است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهان امروز دستیابی به مدیریت ملی و بین‌المللی منسجم و کارآمد است، نظام مدیریتی که در آن اهداف توسعه و راهکارهای دستیابی به آنها به طور واضح ترسیم شده‌اند. توسعه پایدار یک چالش جهانی است و برای دستیابی به آن همه کشورهای جهان باید تولیدات و مصارف خود را بهینه کنند.
آمارهای ایران
در گزارش جدید فائو، به تفکیک کشورها اطلاعات چندانی ارائه نشده است. با این حال مشارکت زنان در فعالیت‌های کشاورزی یکی از معدود آمارهایی است که داده‌های آن برای ایران نیز وجود دارد. بر این اساس، نرخ مشارکت زنان ایرانی در فعالیت‌های کشاورزی برای سه مقطع زمانی ارائه شده است. این نرخ که در سال ۱۹۸۰ در سطح ۲/ ۲۵ درصد قرار داشت، در سال ۱۹۹۵ به ۹/ ۳۳ درصد رسید. بر اساس آخرین آمار موجود که مربوط به سال ۲۰۱۰ است، زنان ایرانی توانستند در فعالیت‌های کشاورزی مشارکت ۴/ ۶۴ درصدی را به ثبت برسانند. در کل این معیار از سال ۱۹۸۰ تابه‌حال روند افزایشی را تجربه کرده است.
از دیگر آمارهای ارائه‌شده در این گزارش می‌توان به مخارج سرمایه‌گذاری بخش تحقیق و توسعه کشاورزی اشاره کرد. در این باره «فائو» در گزارش خود به این موضوع اشاره کرده است که ایران در سال‌های اخیر رشد چشمگیری را در هزینه تحقیق و توسعه بخش کشاورزی خود داشته است. افزایشی که در کنار هزینه‌های کشورهای آرژانتین، برزیل، نیجریه و روسیه یک‌پنجم از افزایش مخارج تحقیق و توسعه بخش کشاورزی جهانی را تشکیل می‌دهد.
پیش‌بینی «فائو» از وضعیت غلات ایران
فائو در گزارش دیگری که با نام «چشم‌انداز محصول و وضعیت غذا» در اوایل مارس ۲۰۱۷ منتشر کرد، ایران را سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم در جهان معرفی کرد. ایران در منطقه پس از ترکیه در جایگاه دوم قرار دارد. کل تولید غلات ایران در سال ۲۰۱۶ با رشد ۱۲ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۵، به ۳/ ۲۰ میلیون تن رسید که ۵/ ۱۳ میلیون تن از این مقدار مربوط به تولید گندم، ۹/ ۲ میلیون تن مربوط به تولید برنج و ۹/ ۳ میلیون تن مربوط به تولید سایر غلات است. این سازمان همچنین حجم ذخایر غلات ایران را در سال زراعی جاری پیش‌بینی کرده است. بر این اساس، ذخایر غلات ایران که در سال ۲۰۱۵ با رسیدن به سطح ۶/ ۶ میلیون تن یکی از بیشترین مقادیر ادوار گذشته خود را تجربه کرد، از این سال به بعد روندی نزولی یافت. در این رابطه در سال ۲۰۱۶ حجم ذخایر غلات ایران ۴/ ۶ میلیون تخمین زده شده است و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۱۷ به سطح ۹/ ۵ میلیون برسد.
