سه دهه مبارزه برای محافظت از کشاورزی بومی
واندانا شیوا یکی از اندیشمندان و فعالان مدنی تأثیرگذار و خستگی‌ناپذیر هندوستان است. تألیفات و فعالیت‌های او در زمینه حفظ ذخایر زیستی و ژنتیکی، نگهداشت بذرهای بومی، ترویج کشاورزی ارگانیک و تجارت عادلانه، شهرت جهانی یافته است. در این نوشته کوتاه با برخی از افکار او آشنا می‌شویم.
واندانا شیوا از مخالفان جدی جهانی‌شدن و کاربرد محصولات کشاورزی تغییریافتهی ژنتیکی یا گیاهان تراریخته است. به گفته خودش او می‌خواهد «صدای کسانی باشد که می‌خواهند کشاورزی‌شان از زهر محصولات دستکاری ژنتیکی‌شده در امان باشند.» او بیش از سه‌دهه است که در ترویج پیامی مشابه تلاش می‌کند: «شرکت‌های چندملیتی از طریق مهندسی، ثبت مالکیت اختراع، تغییردادن بذرها و تبدیل‌کردن آن‌ها به بسته‌های گران‌قیمتی از جنس مالکیت معنوی و به لطف پشتیبانی گسترده بانک جهانی، سازمان تجارت جهانی، دولت آمریکا و حتی نهادهای خیریه‌ای مانند بنیاد بیل و ملیندا گیتس در تلاش برای برقراری «تمامیت‌خواهی غذایی» در جهان هستند.
شیوا مبارزه علیه «زیست‌فن‌آوری کشاورز» را جنگی جهان‌گستر می‌داند که به نیابت از میلیاردها دهقان (که معیشت و بقایشان به کشت بومی وابسته است) علیه تعداد انگشت‌شماری شرک‌ِ غول‌پیکر تولید و توزیع بذر صنعتی در گرفته است. او معتقد است که نتیجه این جنگ مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده آینده بشریت است. به اعتقاد وی ما شاهد دو روند هستیم: «اول روند تنوع، دموکراسی، آزادی، شادی و فرهنگ است که به آینده‌ای مملو از مردمانی که زندگی‌شان را گرامی می‌دارند ختم می‌شود؛ و دوم روند تک‌کشتی و مرگ است، چشم‌اندازی که در آن همه محزون و معتاد به داروهای ضد افسردگی هستند و شاهد خیل روزافزون بیکاران جوان خواهیم بود. ما چنین جهان مرگ‌آلودی را نمی‌خواهیم. اگر بذرها در دست‌های کشاورزان و باغبانان باشد و زمین در اختیار کشاورزان، ما شاهد گرسنگی در جهان نخواهیم بود. آن‌ها می‌خواهند این را از ما بگیرند.»
شیوا و هم‌اندیشانش معتقدند که کشاورزی صنعتی به واسطه وابستگی شدیدش به کودهای شیمیایی، آفات گیاهی، سوخت‌های فسیلی و منابع ظاهراً بی‌پایان آب ارزان، فشار غیرقابل قبولی به منابع زمین وارد می‌کند. او، هم‌صدا با اغلب کشاورزان مطلع، تنوع محصولی، مراقبت بیشتر از خاک و حمایت بیشتر از مردمانی که همه‌روزه روی زمین کار می‌کنند را تشویق می‌کند. او نفرت ویژه‌ای از مزرعه‌های تک‌کشتی بزرگ دارد و معتقد است که «آن‌ها سیاره زمین، این جهان زیبا را نابود می‌کنند.» او خستگی‌ناپذیر به نظر می‌رسد و نه تنها به فعالیت‌هایش در هندوستان ادامه می‌دهد بلکه برای نشر عقایدش به اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا و استرالیا سفر می‌کند. شیوا در بیست و پنج ساله گذشته بیست کتاب تألیف کرده است که شامل کتاب‌هایی نظیر «خشونت انقلاب سبز»، «تک‌محصولی‌های ذهن»، «کشت مسروقه» و «جنگ‌های آب» است.
مأخذ: مجله یوتوپیا (http://eco-literacy.net)
