هندوستان و تعاونی‌های کشاورزی
فاطمه پاسبان-کارشناس کشاورزی
کشاورزی در بسیاری از کشورهای در حال‌توسعه همچنان به عنوان موتور رشد اقتصادی مطرح است. در این میان تعاونی‌های قوی و توانمند قادر به غلبه بر بسیاری از مشکلات پیش روی کشاورزان هستند. تعاونی‌ها در کشورهایی مانند هند که ٨٥ درصد کشاورزان آن کوچک و حاشیه‌ای هستند، نقش مهمی در کاهش مشکلات کشاورزان داشته است. تعاونی بر اساس هفت اصل متمرکز است و در میان فعالیت‌های تعاونی بر توسعه پایدار جامعه استوار است. در همین خصوص در کشور هند تعاونی‌های بسیار موفقی وجود دارد. از جمله می‌توان به تعاونی‌های کود شیمیایی و لبنی اشاره کرد؛ شرکت تعاونی IFFCO (شرکت تعاونی کود شیمیایی کشاورزان هندی) و KRIBHCO (شرکت تعاونی کود شیمیایی کیشاک بحارتی) در بخش کود، مؤسسه آمل (AMUL) در بخش لبنی و گروه‌های خودیاری که از سوی مؤسسات و سازمان‌های مختلفی تشکیل شده‌اند، با این هدف که به صورت ویژه برای کشاورزان عضو با برنامه‌های مختلف و پشتیبانی و حمایت از کشاورزان به افزایش عملکرد محصول و درآمد آنان کمک کنند.
در این میان توجه به طراحی و اجرای سیستم‌های مناسب کشاورزی است. سیستم مناسب کشاورزی در سال زراعی، برای اعضای تعاونی اشتغال و درآمد پایدار از طریق محصولات کشاورزی همانند سبزیجات، میوه‌ها و دام ایجاد کرده است. از سوی دیگر ابتکار جنگل- زراعی (Agro Forestry) از سوی تعاونی هم اجرا شده است. جنگل- زراعی نوعی کاربری زمین است به صورتی که تلفیقی از درخت، گونه‌های زراعی و دامی در اشکال مختلف یکجا با هم مدیریت می‌شود. در تعاونی‌های هندوستان ترکیب کشت و زرع انواع درختان میوه، درختان برای سوخت و درختان جنگل برای بهبود وضعیت آب و هوایی در اراضی موات از سوی تعاونی‌هایی همانند شرکت تعاونی IFFDC (شرکت تعاونی توسعه کشت جنگل هندوستان) انجام می‌شود. این روش کشت به بهبود زیست‌محیطی و افزایش معیشت روستایی اعضای تعاونی کمک کرده است. کشاورزان عضو از افزایش بهره‌وری نهاده‌ها و بهره‌وری کل محصولات مختلف منفعت برده و در نهایت از سود بالاتری به دلیل تلاش‌های تعاونی بهره‌مند شده‌اند.
تاریخچه تعاونی کشاورزی در هندوستان سابقه‌ای طولانی دارد. از زمان رسمیت‌بخشی آن در سال ١٩٠٤ در هند، نهضت تعاونی نقش بسیار مهمی در اقتصاد هند به ویژه در توسعه بخش کشاورزی و روستایی داشته است به طوری‌که توانسته نقاط قوت هر دو بخش دولتی و خصوصی به ویژه در حمایت از کشاورزان کوچک و حاشیه بازی را یکجا متمرکز کند. بلافاصله پس از استقلال در سال ١٩٤٧، بخش تعاون از سوی دولت به عنوان بخش سوم اقتصادی به‌عنوان عامل تعادل بین بخش خصوصی و دولتی به رسمیت شناخته شد. دولت حتی بخش تعاونی را به‌عنوان «تعاونی مشترک‌المنافع» در نظر گرفته است. بر اساس همین اندیشه، تعاونی‌ها توسعه یافته تا به‌عنوان یک بخش خاص، نقاط قوت هر دو بخش دولتی و خصوصی را ترکیب کند؛ به طوری‌که بتوانند نیازهای کشاورزان کوچک و حاشیه‌ای و گروه‌های ضعیف‌تر را تأمین کنند. از این رو در کنار بخش دولتی و خصوصی، تعاونی، بخش سوم اقتصادی کشور است که مسئولیت مهمی برای بهبود معیشت روستایی و بهبود بخش کشاورزی دارد. با وجود اینکه در ابتدای نهضت تعاونی در هندوستان به وسیله سیاست‌های دولت به وجود آمد نه به وسیله خود مردم، اما در حال حاضر صد درصد روستاها و ٧٥ درصد از جمعیت روستایی در هند از سوی تعاونی‌ها خدمات‌رسانی می‌شوند. یعنی مردم از حضور و فعالیت تعاونی‌ها استقبال کرده و به آن هویت بخشیده‌اند. در هندوستان انواع مختلف تعاونی فعال با فعالیت‌های مختلف وجود دارد که می‌توان آنها را به چهار دسته گروه‌بندی کرد: ١) تعاونی‌های تولید (تولید کشاورزی و فرآوری صنعتی)، ٢) تعاونی بازاریابی که در بازاریابی محصولات کشاورزی و تعاونی‌های مصرف مشغول‌اند، ٣) تعاونی‌های خدماتی که خدمات ضروری به اعضای خود ارائه می‌دهند، از جمله تعاونی‌های اعتباری و تعاونی‌های مسکن و ٤) تعاونی‌های خدمات تلفیقی که مرتبط با فعالیت‌های ضروری زندگی روزمره و کسب و کار کشاورزان، صنعتگران، و غیره هستند. برآورد می‌شود ٥,٤٥ هزار تعاونی عملکرد با ٢.٣٦ کرور عضو و سرمایه در گردش ٣٤ هزار کرور در هند وجود دارد که سهم در خورت وجهی در توسعه زیرساخت‌های نهادی، تشکیل سرمایه خصوصی، توزیع نهاده‌های کشاورزی، فرآوری و بازاریابی که از مؤلفه‌های کلیدی توسعه زنجیره عرضه هستند دارند. تعاونی‌ها علاوه بر این در موضوعات مختلف و مهمی مانند توسعه زمین، مدیریت منابع آب، ارائه خدمات ماشین‌آلات کشاورزی، توزیع برق، عرضه نیروی کار و بسیاری از موضوعات دیگر فعال هستند. شرکت‌های تعاونی چندین مزیت دارند که از آن جمله می‌توان به دسترسی آسان به حمایت مالی و اداری برای توسعه زیرساخت‌ها و خدمات موردنیاز برای افزایش تولید محصولات کشاورزی و حرکت به سوی مقیاس تولید اقتصادی اشاره کرد.
مأخذ: روزنامه شرق
