آب در مسیر بحران
آب در مسیر بحران؛ نشست مشترک اندیشکده و کانون گفت‌وگوی امام موسی صدر
نشست مشترک اندیشکده تدبیر آب با کانون گفت‌وگوی امام موسی صدر روز ۴ آبان ماه ۱۳۹۶ با موضوع «آب در مسیر بحران» در محل اندیشکده برگزار گردید. در این نشست که با هدف آشناسازی راهنمایان کانون گفت‌وگو با مقوله‌ی آب و حکمرانی آب برگزار شد، شرکت‌کنندگان فرصت یافتند دیدگاه‌ها، دغدغه‌ها و سوالات خود را پیرامون مسئله‌ی آب مطرح کنند.
در ابتدای نشست پس از معرفی مخاطبان، رونمایی تارنمای جدید اندیشکده، معرفی اندیشکده و معرفی تارنما با تأکید بر بخش «از نگاه دغدغه‌مندان» توسط آرزو عابدینی راد ـ عضو اندیشکده تدبیر آب ـ انجام شد. با توجه به اینکه موضوعات بخش «از نگاه دغدغه‌مندان» از رسانه‌های دیگر انتخاب شده و برای اطلاع‌رسانی درباره‌ی عوامل، شرایط و پیامدهای بحران آب در تارنمای اندیشکده بارگزاری می‌شوند، این واکاوی منجر به آشنایی بیشتر مخاطبان با بحران گردید و از طرف دیگر به گونه‌ای بیان شد که ادامه‌ی آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی پیرامون موضوع آب از طریق این بخش برای شرکت‌کنندگان استمرار یابد.
سپس انوش نوری اسفندیاری ـ عضو اندیشکده تدبیر آب ایران و سخنران اصلی نشست ـ در ابتدا با واکاوی مسئله‌ی آب و اشاره به اینکه بحران اصلی آب امروز ایران، بحران آب زیرزمینی است، شرکت‌کنندگان را به طرح سوال و درگرفتن فضای گفت‌وگو تشویق کردند. به بیان ایشان وقتی ما درمورد منابع آب صحبت می‌کنیم به سه بخش عوامل، شرایط و پیامدهای بحران اشاره داریم. وقتی هم به دنبال راه‌حل‌ها هستیم، باید این سه بخش را توأمان در نظر بگیریم. چراکه اگر فقط به پیامدها بیندیشیم نمی‌توانیم عوامل اصلی ایجادکننده را تحت‌تأثیر قرار دهیم چون در آن صورت برخورد ما با معلول است و نه علت. طبق اشاره‌ی ایشان برخی معتقدند بحرانی درخصوص آب وجود ندارد. در پاسخ به این سوال باید مشخص شود که بحران در کجا دیده می‌شود؟ بحران در عوامل، شرایط یا پیامدها؟ و یا شاید بحران در برنامه‌ریزی توسعه و بحران در نوع فکر کردن ما؟ و اگر بحرانی وجود ندارد، تبعات اجتماعی بسیار مخرب از جمله مهاجرت‌های گسترده روستا به شهر برآیند چیست؟
برای شروع به وارسی شرایطی که در آن به سر می بریم کافی است برداشت سالانه آب را بر جمعیت کشور تقسیم کنیم تا عدد برداشت سرانه به دست بیاید. این رقم نشان می‌دهد که کشور ما حتی در دوره خشکسالی در گروه کشورهای با برداشت بسیار بالا از منابع آب (گروه صادر کنندگان اصلی آب مجازی) رتبه‌بندی می‌شود. چون این حجم نامتناسب برداشت سهم زیادی از منابع آب تجدیدپذیر است (بالای 80 درصد) سوال اینجاست که چرا باید این سیاست ناپایدار ادامه یابد؟
در ادامه سیده حورا صدر ـ عضو هیئت مدیره کانون گفت‌وگو ـ نیز به بیان این موضوع که کانون دغدغه‌ی مسائل کلان کشور را دارد و به همین دلیل فعالیت‌های سال ۱۳۹۶ این مرکز را به موضوع آب اختصاص داده است پرداختند. ایشان با طرح این سوال که کانون گفت‌وگو می‌تواند چه نقشی در راستای فعالیت نهادهایی مثل اندیشکده تدبیر آب ایران داشته باشد، بحث را ادامه دادند: در ابتدا به انگیزه‌ی کانون گفت‌وگو برای شکل‌دهی به ارتباط متقابل با اندیشکده اشاره می‌کنم. شما در این مرکز موضوع و مسئله‌ی آب را به لحاظ علمی به‌طور کامل و کافی مورد بررسی قرار داده‌اید و ما با آگاهی از این موضوع تلاش داریم بدانیم که ما در کنار شما چه کاری می‌توانیم برای ارتقاء سطح آگاهی مردم، مسئولین و دیگر دست‌اندرکاران انجام دهیم؟ کانون گفت‌وگو زمینه‌های گفت‌وگو را میان سطوح مختلف جامعه فراهم می‌کند و به همین دلیل شاید جایگاهی باشد که راهنمایان کانون گفت‌وگو با آگاهی از این دانش و محتوا بتوانند به گسترش صحیح موضوع آب و ارتقاء آگاهی عمومی درباره‌ی آن کمک کنند. سوال ما این است که کانون گفت‌وگو چگونه می‌تواند در این مسیر بازوی نهادی مانند اندیشکده یا نهادهای مشابه باشد ؟ ایشان تصریح کردند که راهنمایان کانون گفت‌وگو می‌توانند در سطح والدین، مدارس، سازمان‌های دولتی و دیگر وجوه جامعه فعالیت کنند تا موضوع آب را تبدیل به دغدغه‌ی افراد نمایند. کانون می‌تواند کارگاه‌های مختص به موضوع آب با تمرین‌های خاص آن را طراحی کند و به عمومی شدن موضوع کمک نماید. به این شکل با همکاری میان کانون و اندیشکده موضوعات مختلف موجود در بحران آب عمومی خواهد شد و تبدیل به رفتار عمومی و اجتماعی خواهد گردید.
در ادامه شرکت‌کنندگان به بیان مصادیق بحران آب و موضوعات حائز اهمیت در آن پرداختند و فضای گفت‌وگو شکل گرفت. سپس انوش نوری اسفندیاری در پاسخ به صحبت‌های صدر ادامه داد: با توجه به هدف کانون گفت‌وگو، باز هم میزان اهمیت موضوعات و مصادیق مسئله‌ی آب مطرح است. وقتی از گفت‌وگو صحبت می‌کنیم، بخشی از آن به اطلاعاتی برمی‌گردد که متأسفانه در شرایط کنونی جامعه نامتقارن و یا بعضا نادرست است. بنابراین پرداختن به جایگزینی اطلاعات صحیح با سوء اطلاعات یکی از اهداف ماست. فراتر از آن، موضوع این است که ما باید تلاش کنیم درکی از اولویت‌ها در اذهان عمومی ایجاد کنیم که اکنون فاصله‌ی زیادی با این درک عمومی داریم. نکته‌ی اصلی اینجاست که مشکل اصلی ما آب زیرزمینی است اما آنچه در رسانه مورد توجه است و برای آن به دنبال مقصر گشته می‌شود، موضوع آب سطحی و سدسازی است و مردم نیز به سمت این موضوع جذب شده‌اند. بنابراین باید توجه کنیم که گفت‌وگو می‌تواند برای اطلاع‌رسانی، تغییر و اصلاح درک عمومی از اولویت‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اما گفت‌وگو زمانی ثمربخش خواهد شد که درمورد مسئله‌ی آب آگاهی درستی وجود داشته باشد. بنابراین ما می‌توانیم مساعدت کنیم تا محتوا و مطالبی که کانون نیاز دارد در اختیار قرار گیرد تا شما بدنه‌ی جامعه را به لحاظ گفت‌وگو تقویت کنید. دو حرکت تولید محتوا و گفت‌وگو توأم و با هم هستند زیرا هیچیک بدون دیگری نتیجه‌ی نهایی را به دست نخواهد داد. اگر بتوان دوره‌های گفت‌وگو را ابتدا با حضور کارشناسان و مدیران آب برگزار کرد، شاید بتوان هر دو هدف را بطور توأمان تامین نمود.
نشست مذکور با چهار محور: چرخه آب و جامعه، آب و حکمرانی، حکمرانی آب در ایران و چگونگی بازساخت حکمرانی آب، فرصتی ۱۵۰ دقیقه‌ای برای گفت‌وگوی جمعی پیرامون موضوعات مرتبط با بحران آب بود که در نتیجه‌ی آن 40 موضوع برای نشست‌های آتی بیان و استخراج گردید. در نهایت مقرر شد تلاش‌های طرفین جهت برگزاری کارگاه‌های گفت‌وگو برای اصحاب آب و دغدغه‌مندان آبی در اولویت قرار گیرد.
موضوعات حاصل شده از گفت‌وگوی جمعی
