ناترازی آب؛ تهدید تمدن ایران
بر اساس آمار ارائه‌شده در برنامه هفتم توسعه و پیشرفت، ایران ۸۱.۹ میلیارد مترمکعب تولید آب دارد و حدود ۷۷.۹ میلیارد مترمکعب مصرف آب داریم، با ۱۵ میلیاردی که برای جبران تراز آب و ۱۰.۷ میلیاردی که برای حقابه محیط زیستی در نظر گرفته شده است چیزی حدود ۱۰۳.۶ میلیارد آب می‌خواهیم، اما ۸۱ میلیارد مترمکعب آب بیشتر نداریم یعنی ما بیشتر از توان اکولوژیک و طبیعی سرزمین‌مان، آب برداشت می‌کنیم.
.. در این چهار دهه به دلیل روند توسعه کشور تقریباً طبق آمار حدود ۱۴۰ میلیارد مترمکعب اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی داشته‌ایم. به گونه‌ای که بیشتر آب‌خوان‌ها تقریباً تخلیه شدند و وقتی آب‌خوانی تخلیه شود و فرونشست داشته باشد امکان بازیابی آن، حتی با بروز دوره ترسالی، وجود ندارد. این تخریب آب‌خوان یعنی شروع کوچ‌ها و مهاجرت‌های بزرگ جمعیتی در ایران و تهدید تمدنی ایران.
در قالب وزارت نیرو یک نگاه اقتصاد بنگاه‌محور نسبت به آب وجود دارد که تنها به دنبال حفاظت از منافع شرکت‌های آب است. این اقتصاد نیاز به اصلاح دارد و باید اقتصاد آب را فراتر از تأمین مالی بنگاه‌های آب در نظر گرفت. یعنی اینکه شما باید آب را در درون اقتصاد منطقه‌ای جانمایی کنید.
.. حال پرسش اینجاست که چطور می‌توان از این بحران عبور کنیم؟ اولین قدم این است که باید از الگوهای وارداتی دست برداریم و بر پایه یک نگاه درون‌زا به سمت بازتعریف رویکرد توسعه‌ای خود بر محور توسعه کم‌آب‌بر قدم برداریم. تجربه ثابت کرده است تکیه بر نگاه درون‌زا و مبتنی بر شرایط فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و طبیعی کشور چاره کار است. این یک فرایند اجتماعی تکوینی است که به دلیل برهم زدن نظام موجود تقسیم منافع آبی، مقاومت‌های شدیدی را به همراه دارد.
برای بازسازی اساسی در نظام توسعه کشور نقطه اصلی این است که بتوانیم به این پرسش فکر کنیم که چگونه می‌توانیم با مصرف آب کمتر، اقتصاد بزرگتری داشته باشیم. با توجه به این ضرورت جداشدگی مسیر توسعه از مصرف آب بیشتر دولت باید به سمت تعامل با جامعه برود تا مسئله عرضه و تقاضای آب در توسعه را مدیریت کند.
.. یکی از اولویت‌های اصلی دولت این است که باید سراغ اجتماعی کردن آب از طریق فعال کردن عرصه عمومی و گفت‌وگوهای اجتماعی و سپس اصلاح اقتصاد بنگاه‌محور آب به سمت اقتصاد آب با محوریت اقتصاد کم‌آب‌بر رفت و فرصت‌های مداخله برای تغییر را شناسایی و امکان‌هایی برای تغییر فراهم کرد. دولت باید نگاه دانای کل برای حل مسئله را تغییر بدهد و این موضوع در گفتمان فروتنانه دکتر پزشکیان مشهود است..
برای مطالعه کامل این گفت‌وگو اینجا کلیک نمایید
