حکمرانی آب در کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD): رویکرد چندسطحی
عنوان گزارش:
Water Governance in OECD Countries: A Multi-level Approach
عنوان به فارسی: حکمرانی آب در کشورهای سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD): رویکرد چندسطحی
نهاد تهیه‌کننده: OECD
سال نشر: ۲۰۱۱
تعداد صفحات: ۲۴۵
معرفی اجمالی
مدیریت آب و تأمین دسترسی همگانی به آب، فقط وابسته به توجه به تنگنا های مالی نیست، بلکه به همین اندازه، دغدغه حکمرانی خوب را نیز داشته باشد. واقعیت این است که راه‌حل‌های بحران آب وجود دارند و شناخته‌شده هستند. چالش اصلی، پیاده‌سازی راه‌حل‌ها، انطباق آنها با شرایط، غلبه بر موانع اصلاح و گرد هم‌آوردن کنشگران اصلی از بخش‌های مختلف برای هم‌افزایی نیروها و تقسیم وظایف و ریسک‌ها است.
در موضوع آب ذینفعان فراوانی (در سطوح حوضه آبریز، شهر، استان، ملی و بین‌المللی) دخیل هستند و بنابراین، مدیریت روابط درونی حوزه‌های سیاستی و سطوح مختلف دولت، با چالش‌های زیادی روبرو است. در غیاب حکمرانی عمومی اثربخش، سیاست‌گذاران به ناگزیر در طراحی و پیاده‌سازی اثربخش اصلاحات آبی با موانع زیادی روبرو می‌شوند. این موانع غالباً ناشی از پراکندگی نقش‌ها و مسئولیت‌ها، ظرفیت پائین مالی و فنی، عدم تقارن اطلاعات، چارچوب‌های ضعیف مقرراتی، نهادی و یکپارچگی است. بنابراین، حکمرانی بهتر برای مدیریت کارآمد منابع محدود آب، قابلیت اجرایی برنامه‌های سرمایه‌گذاری، پایداری و کیفیت تأمین خدمات و تشویق مشارکت ذینفعان- از جمله بخش خصوصی و جوامع محلی، بسیار ضروری است.
هیچ نسخه واحد، نقشه جادویی یا داروی همه دردها برای پاسخ به چالش‌های حکمرانی در بخش آب وجود ندارد. به بیانی دیگر باید به سیاست‌های درون‌زا و مبتنی بر شرایط و دغدغه‌های محلی همت گماشت. نهادهای مسئول مدیریت آب در کشورهای مختلف، در مراحل مختلف توسعه‌یافتگی قرار دارند، ولی همگی با چالش‌های یکسانی روبرو هستند (از جمله در توسعه‌یافته‌ترین کشورها). با ارزیابی گذشته می‌توان نارسایی‌ها را شناخت و سیاست‌های مناسب را پی‌ریزی کرد. بنابراین، نیاز جدی به ارزیابی تجارب، شناسایی راه و رسم‌های خوب و توسعه ابزارهای عملی برای کمک به سطوح مختلف دولت‌ها و سایر ذینفعان برای ایفای نقش در سیاست‌های اثربخش، عادلانه و پایدار آب وجود دارد.
هدف این گزارش فراهم‌آوردن زمینه مقایسه و تبیین راه و رسم‌ها، و نیز بررسی جعبه سیاه سیاست‌گذاری آب برای درک بهتر مسائلی از این دست است که چه کسی چه می‌کند (در سطوح مختلف دولت)، و سیاست آب چگونه طراحی، اداره و پیاده می‌شود. هدف، شناسایی چالش‌های اصلی حکمرانی در کشورهای عضوسازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه OECD، و نیز ابزارهای حکمرانی است که برای مقابله با چالش‌ها به کار گرفته شده است. هدف نهایی این اثر، رتبه‌بندی کشورها نیست، بلکه ارائه شکاف‌های موجود در حکمرانی است. این گزارش نمی‌خواهد تصویر جامعی از چالش‌های حکمرانی در ۱۷ کشور بررسی‌شده به دست دهد، بلکه می‌خواهد شکاف‌های مشترک و پاسخ‌های سیاستی و نوع‌شناسی کشورهایی که با چالش‌های مشابهی روبرو هستند ارائه نماید. از دیدگاه این سازمان از آنجایی که نمی‌توان از مناسب‌ترین یا مطلوب‌ترین شکل در حکمرانی آب سخن گفت، مقایسه نظام‌های مختلف نهادی برای استخراج راه و رسم‌های خوب، مفید فایده تشخیص داده نشد.
این گزارش در وهله اول برای:
الف) انجام ارزیابی به منظور شناسایی نقاطی که بهبودبخشی آنها امکان‌پذیر و مطلوب است، و
ب) شناسایی سایر کشورهایی که با مسائل مشابه دست و پنجه نرم می‌کنند،
به کار می‌آید.
نتایج گزارش را باید با توجه به پیشینه سیاست‌گذاری، از جمله عوامل زیست‌محیطی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ارزیابی کرد، چرا که همه آنها در راه و رسم مدیریت آب، تعیین‌کننده هستند. از این رو، این گزارش را باید گام مقدماتی برای پژوهش عمیق‌تر درباره حکمرانی آب در کشورهای مختلف در نظر گرفته گرفت، یعنی سنجش کیفیت نتایج ساختارهای گوناگون و ارائه راهنمای عملی و مبتنی بر شرایط محلی برای دولت‌های محلی و ملی درباره چگونگی بهبود نظام‌های حکمرانی. این کار در چارچوب گفت و گوهای سیاستی با کشورهای عضو غیر عضو در سطوح مختلف انجام شده است.
مخاطبان اصلی این گزارش عبارتند از سیاست‌گذاران در کشورهای عضو و نیز غیر عضو، در امور آب، محیط‌زیست، توسعه و حکمرانی. در تدوین گزارش، خوانندگان غیر متخصص نیز مد نظر بوده‌اند. بر این اساس کوشش شده است زبانی آسان‌فهم به کار گرفته شود و استفاده از واژگان فنی به حداقل رسانده شود.
گزارش حاضر در شش فصل با عناوین زیر سازماندهی شده است:
فصل۱- حکمرانی عمومی و سیاست‌های آب: رویکرد چندسطحی
فصل۲- بازنمایی نقش‌ها و مسئولیت‌ها
فصل۳- چالش‌های هماهنگ‌سازی سیاست‌های آب در میان وزارتخانه‌ها و سطوح مختلف دولت
فصل۴- هماهنگی چندسطحی سیاست‌های آب
فصل۵- ملاحظات مالی حکمرانی سیاست آب: رهنمودهای مقدماتی
فصل۶- سیمای کشورها (استرالیا، بلژیک، کانادا، شیلی، فرانسه، یونان، رژیم اشغالگر فلسطین، ایتالیا، ژاپن، کره، مکزیک، هلند، نیوزیلند، پرتغال، اسپانیا، بریتانیا، ایالات متحده).
علاقه‌مندان می‌توانند این گزارش را از طریق لینک زیر دانلود کنند:
دانلود گزارش کامل
