ابعاد اقتصادی آب زیرزمینی
در برخی مناطق پرآب و در بیشتر مناطق خشک،آب زیرزمینی با کیفیت خوب، به شکل فزاینده‌ای کمیاب شده است. دلیل اصلی آن، ناکامی دولت‌ها در کنترل برداشت تا سطوحی است که پیامدهای منفی برای محیط‌زیست و طرف‌های ثالث نداشته باشد، و نیز در حفاظت اثربخش آبخوان‌ها در برابر آلوده‌شدن. از عوامل سهیم در این وضعیت، این است که بهره‌برداران آب زیرزمینی مجبور نبوده‌اند هزینه استفاده از آب زیرزمینی را بپردازند (هزینه اقتصادی کامل)، و آلوده‌کنندگان آب زیرزمینی نیز مجبور نبوده‌اند هزینه پاکسازی آلوده‌سازی خود را بپردازند. تعیین ارزش برای آب زیرزمینی در شرایط فراوانی، کمتر اهمیت پیدا می‌کند، ولی وقتی آب با کیفیت بالا، رفته‌رفته کمیاب‌تر می‌شود و تقاضاهای رقیب پیدا می‌کند، ارزش آب زیرزمینی افزایش می‌یابد. از این رو، باید دست به انتخاب زد که چه استفاده‌‌ای از آن باید کرد یا چه زمان باید از آن استفاده کرد، و چگونه مدیریت شود و قیمت استفاده از آن چگونه تعیین شود.
اصول اقتصادی می‌تواند راهنمای این دست انتخاب‌ها باشد. درک بهتر ابعاد اقتصادی آب زیرزمینی به دولت‌ها و بهره‌برداران و آلوده‌کنندگان آب زیرزمینی کمک خواهد کرد ابزارهای اقتصادی مناسب را- که در واقع ساز و کارهایی برای انگیزه‌بخشی و بازدارنده‌های اقتصادی به شمار می‌آیند- به عنوان عاملی برای پیشبرد مدیریت پایدارتر آب زیرزمینی، طراحی و به کار بندند. اصول اقتصادی در مدیریت آب زیرزمینی، با شناخت موارد زیر به کار می‌روند:
- پیشران‌های اجتماعی- اقتصادی تقاضای آب زیرزمینی و آلوده‌سازی آبخوان‌ها
- اصول و روش‌های ارزشگذاری سنجیده اقتصادی منابع آب زیرزمینی، و
- محرک‌ها و سیاست‌های اقتصادی که رفتار همسو با مدیریت پایدار آب زیرزمینی را تشویق می‌کند.
اصول و ابزارهای اقتصادی، ابزارهای مهمی برای پیاده‌سازی سیاست مدیریت آب زیرزمینی به شمار می‌آیند. ابزارهای اقتصادی همراه با ترکیبی از مقررات و ساز و کارهای مشارکتی، متناسب با محیط هیدروژئولوژیکی، اجتماعی- اقتصادی و نهادی در مقیاس محلی به کار گرفته می‌شوند. برای آنکه در مدیریت آب زیرزمینی، اثربخش واقع شوند، ابزارهای اقتصادی باید به همراه دیگر ابزارها و تدابیر، و با استفاده از تمهیدات منطبق با شرایط حاکم بر مدیریت آب زیرزمینی به کار گرفته شوند.
ارزشگذاری دست پائین منابع آب زیرزمینی، در مشکلات برداشت بی‌رویه، بهره‌وری پائین استفاده مصرفی آب و سرمایه‌گذاری ناکافی فردی و جمعی در حفاظت کیفیت نقش داشته است. با این همه، بیش از اندازه ساده‌انگارانه است فکر کنیم که مشکلات ناشی از بهره‌برداری بیش از اندازه آب زیرزمینی صرفاً می‌تواند با استفاده از ابزارهای اقتصادی، مانند عوارض بالاتر بابت برداشت یا استفاده و بابت تخلیه آلاینده برطرف گردد. علت اساسی این است که آب تنها یکی از اجزای هزینه در توسعه شهری، تولید کشاورزی و بنگاه‌های صنعتی است. از این رو، رفتار بهره‌برداران یا آلوده‌کنندگان آب زیرزمینی می‌تواند نسبت به تغییر هزینه آب زیرزمینی، بی‌حساسیت باشد.
به طور کلی، پیشبرد استفاده پایدار آب زیرزمینی و حفاظت اثربخش کیفیت آب زیرزمینی نیازمند اجزای اصلی اقتصادی و مالی زیر است:
- ارزشگذاری واقع‌بینانه منافع منابع پایدار آب زیرزمینی برای امرار معاش و رفاه انسان، از جمله اکوسیستم‌ها در محدوده‌های تغذیه و تخلیه آب زیرزمینی.
- هم‌افزایی و بده‌بستان میان حفاظت و توسعه اقتصادی، با کاهش نرخ‌های بهره‌برداری از منبع و تدابیر انگیزه‌بخش برای بهره‌وری بالاتر آب.
- گنجاندن تدابیر انیگزه‌بخش اقتصادی سازنده‌تر برای حفظ آب زیرزمینی در سطح سیاست ملی، و در سطح محلی، از طریق وضع عوارض استفاده، جریمه فعالیت‌های آلوده‌ساز و حفظ خدمات اکوسیستم که برای تغذیه آبخوان لازم هستند، و
- تأمین مالی پیاده‌سازی راهکارهای مدیریت و حفاظت.
