راه‌های برون‌رفت از بحران آب رفسنجان
وضعیت منابع آب زیرزمینی در بیشتر دشت‌های کشور، به خصوص دشت‌های شرقی، بسیار بحرانی است. همگان با آمار و ارقام عینی به این بحران اذعان دارند. اما حکایت همچنان باقی است و سایه بحران هر روز سنگین‌تر می‌شود. به‌طوری که اگر کاری نکنیم و دست به کار نیندازیم فروپاشی نظام اجتماعی در این مناطق دور از ذهن نخواهد بود و آنچه بدون پاسخ می‌ماند پرسشی است که آیندگان از ما خواهند کرد.
در همین راستا، به‌منظور برداشتن قدمی در مسیر بهبود وضعیت منابع آب در یکی از بحرانی‌ترین دشت‌های کشور، دشت رفسنجان، "اندیشکده تدبیر آب ایران" دست در دست "خانه کشاورز" رفسنجان اولین نشست هم‌اندیشی "راه‌های برون‌رفت از بحران آب: نشست رفسنجان" را از ساعت ۹ الی ۱۴روز چهارشنبه ۱۲/۴/۹۲ با حضور بیش از ۵۰ نفر از گروه‌های مختلف اقتصادی ـ اجتماعی منطقه و استان کرمان، شامل پژوهشگران، باغداران پسته، صاحبان ترمینال‌های فرآوری پسته، صادرکنندگان پسته، صاحبان شرکت‌های حفاری، مسئولین منطقه و ... در سالن اجتماعات مؤسسه تحقیقات پسته کشور، برگزار کرد.
هدف این نشست بررسی وضعیت بحران آب رفسنجان و راه‌های برون‌رفت از بحران آب تعیین شده بود. به همین منظور، در ابتدا یکی از همکاران اندیشکده تدبیر آب ایران، وضعیت منابع و مصارف آب محدوده مطالعاتی رفسنجان را با توجه به نتایج مطالعات موجود در مورد بررسی روند تخلیه و برداشت آب زیرزمینی در رفسنجان ارائه و بر اساس آن به پرسش‌های حاضرین پاسخ دادند. بر اساس مطالعاتی که انجام شده است، متوسط درازمدت منابع آب تجدیدپذیر زیرزمینی حدود ۴۱۰ میلیون مترمکعب و برداشت اب اضافی از ذخایر ثابت آب زیرزمینی این محدوده حدود ۱۹۰ میلیون مترمکعب برآورد شده است. بنابراین موضوع بحران آب در منطقه رفسنجان بر اساس این عدم تعادل در برداشت آب و پیامدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی آن تعریف می‌شود. و راه‌های برون‌رفت از بحران نیز بر اساس راه‌حل‌های کاهش برداشت از ذخیره آب زیرزمینی و بازگرداندن تعادل به آن مورد توجه قرار می‌گیرد.
در ادامه نشست، ابعاد خسارت‌های مختلف بحران آب در این منطقه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. در بررسی ابعاد خسارت‌ها تمرکز ویژه‌ای به خسارت‌های ریالی ناشی از خشک شدن باغات شد و خسارت‌های اجتماعی، اقتصادی و امنیتی کمتر مورد توجه قرار گرفت.
سپس حاضرین نشست به بررسی راه‌های برون‌رفت از بحران آب پرداختند. راه‌حل‌های ارائه‌شده در این نشست عمدتاً راه‌حل‌های فن‌محور، موردی و در مقیاس مزرعه (عمدتا ترویج آبیاری قطره‌ای، کاهش حجم تبخیر، استفاده از آب زهکش‌ها و شیرین کردن و استفاده از آب‌های شور) بود و به راه‌حل‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با رویکردهای کلان کمتر توجه شد. غالب شرکت‌کنندگان راه‌حل‌های انتقال آب از حوضه‌های دوردست را امکان‌پذیر یا حداقل نقد و در دسترس نمی‌دانستند. راه‌کارهای بازارمحور و داوطلبانه در کنار اصلاح و اجرای بهتر قانون نیز مطرح و راهکار خروج تدریجی سرمایه از منطقه و سرایت شرایط بحران به دیگر نقاط کشور از طریق باغ‌ریزی پسته نیز راه‌حل پایدار و قابل اتکایی تلقی نشد.
توجه به پیش‌شرط‌‌های اجرای راه‌حل‌های کنترل و کاهش برداشت قسمت بعدی بود که در این نشست مورد توجه قرار گرفت و در این بخش به شرایط اصلاح سازوکارهای اقتصادی، جنبه‌های فقهی، قانونی، مالکیت منابع آب، کارکرد قوه قضاییه، راه درست اجرای عدالت، یارانه‌های انرژی و انگیزه‌مند بودن مجریان و کارگزاران به‌ویژه در اعمال قوانین و مقررات، توجه داده شد.
در نهایت پیشنهاد شد تا موضوعات مطرح شده برای بررسی‌های بیشتر در کمیته های تخصصی مورد توجه قرار گیرد و کمیته‌ای نیز متشکل از پژوهشگران و صاحبان مسئله در این خصوص تشکیل شد. جمع‌بندی نشست و چگونگی نحوه ادامه روند فعالیت‌ها در این خصوص در آینده در تارنمای اندیشکده منعکس خواهد شد.
اندیشکده گزارش کاملی از نشست مذبور تهیه کرده است که در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. فایل گزارش در پیوست خبر آورده شده است.
| عنوان | دانلودها | بازدید ها |
|---|---|---|
| "راه‌های برون‌رفت از بحران آب: نشست رفسنجان" | 1819 | 1057 |
