گره بحران آب به آسیبهای اجتماعی
این روزها بحث درباره مسئله مهاجرت مردم مناطق زیادی از کشور که دچار بحران آب هستند به مناطق شمالی زیاد است.
حتی وزیر کشور از این مهاجرت بهعنوان مهاجرت عظیم یاد کرد. در این گفتوگو با اردشیر گراوند، پژوهشگر اجتماعی و رئیس سابق مرکز رصد اجتماعی کشور درباره تبعات اجتماعی این سبک از مهاجرتها صحبت کردیم؛ کسی که میگوید سالهاست مسئله آب و آسیب اجتماعی در ایران ارتباط مستقیمی با هم پیدا کردهاند.
مسئلهای که امروز احتمالا دربارهاش زیاد حرف میزنیم بحث درباره مهاجرت بهخاطر آب است. ما در خبرها داشتیم که سیل جمعیتی از سمت مناطق جنوبی کشور مثل اصفهان، یزد، سیستان و بلوچستان و... به سمت مناطق برخوردار از آب مثل شهرهای شمالی کشور میروند. تحلیل شما در این رابطه چیست؟ اینکه این سبک از مهاجرت در تعریفهای مهاجرت به چه عنوانی یاد میشود و چه آسیبهایی دارد و آمادگی آن منطقه، کشور، دولت و حاکمیت به چه صورت باید باشد؟
مسئله آب در ایران دو پارادایم متفاوت دارد. یعنی دو گونه رفتار با این مسئله انجام دادهایم. یکی بحث انتقال آب است که انتقال آب پیرو سرمایهگذاری ما در صنعت و زیربناهای بزرگ بود و موضوع دیگر مصرف و برداشت بیرویه و بیبرنامه آب است. این دو عامل باعث شد که آب در نظام اجتماعی ما بهشدت تأثیرگذار شود. ببینید ما زمانی از 60، 70سال پیش در مناطقی از کشور مثل تهران، خراسان، آذربایجان شرقی، اصفهان و بعد از انقلاب یزد، کرمان و حاشیه سمنان یک سرمایهگذاری بزرگ کردیم، خب طبیعی است وقتی پول جایی میرود،
بهتبع آن جمعیت به آن سمت خواهد رفت و وقتی جمعیت به آن سمت میرود تقاضا برای آب زیاد میشود و زمانی که تقاضا زیاد میشود قاعدتاً آن آبی که در منطقه وجود دارد دیگر پاسخگو نیست؛ مسئلهای که ما در تأمین آب یزد، اصفهان، تهران، خوزستان و... با آن مواجه شدیم و چون نتوانستیم آب را از سرزمین خودش تأمین کنیم مجبور به انتقال آب شدیم. در حقیقت در تمام این سالها مدیران ما از تحلیل این موضوع غافل بودند که بدانند صنعت و مهاجرت هردو چسبندگی دارند. البته مسئولان میخواستند فقط یک صنعت را مثلا به اصفهان منتقل کنند اما چون باید صنعت دیگری کنارش میآمد بعد این صنایع گسترش پیدا کرد بنابراین در این مناطق مجبور به انتقال آب بیشتر و بیشتر شدیم و همین همراه شد با صنعت بیشتر و جمعیت بیشتر.