فقرا به ثروتمندان یارانه می‌پردازند
در اقتصادهای پیشرفته دنیا، تعداد اندکی از خانواده‌ها با فقر آب مواجه‌اند. البته این بدان معنا نیست که در کشورهای ثروتمند مشکل فقر آب وجود ندارد. فقرا در هر جای دنیا با تهدید ناشی از فقر آب روبرویند. بنا به تعریف انجمن امور مصرف‌کنندگان آب در بریتانیا، هر خانوار که بیش از ۳ درصد درآمد خود را صرف هزینه‌های آب کند، در فقر آب به سر می‌برد. در همین حال، برخی از خانواده‌ها در کشورهای در حال توسعه، ۲۵ درصد درآمد خود را صرف مقادیر اندکی آب، آن هم با کیفیتی نامطلوب می‌کنند. فراموش نکنیم که علت این مسئله فقدان فناوری یا منابع آب نیست، بلکه عدم سرمایه‌گذاری بخش دولتی و نبود قدرت خرید است که مانع دسترسی به آب می‌شود. اقشار ثروتمند هر کشوری به خدمات آبی، تقریباً مشابه خدمات آبی کشورهای در حال توسعه در قرن نوزدهم، دسترسی دارند. جالب است بدانید که ثروتمندان در کشورهای در حال توسعه، در مقایسه با ثروتمندان سایر کشورها، به مقادیر بیشتر و بهتری از آب، و اغلب با هزینه‌های کمتر دسترسی دارند.
دسترسی به سیستم‌های آب لوله‌کشی پیشرفته برای جمعیت زیادی از مردم افریقا و آسیا، که تنها با درآمدی معادل یک دلار در روز زندگی می‌کنند میسر نیست. البته موقعیت مکانی نیز اهمیت دارد؛ مثلاً احتمال کمی وجود دارد که مناطق فقیرنشین شهرها از زیرساخت‌های آبرسانی مناسب برخوردار باشند. روستاهای دورافتاده نیز به حال خود رها شده‌اند. در واقع، ثروت مثل شیرینی‌ای که زنبور را به خود جذب می‌کند، زیرساخت‌های آبرسانی را به سوی خود می‌خواند و این زیرساخت‌ها نیز تضمین می‌کنند که آب قابل شرب به وفور و به شکلی مقرون به صرفه در دسترس باشد. اما این زیرساخت‌ها تنها در اختیار خانوارهای ممتاز است. در جهانی که اصل «مالکیت بر دارایی» در آن حاکم است، هیچ شرکت خصوصی یا مقام محلی به یک زمین واگذاری غیر قانونی لوله نمی‌کشد. بنابراین، ساکنان آلونک‌های شهری و جوامع روستایی، برای تأمین آب به فروشندگان خصوصی آب روی می‌آورند. این فروشندگان پول بیشتری طلب می‌کنند و اصلاً کیفیت آب را تضمین نمی‌کنند. اما برای این گروه، ضرورت حیات جدی‌تر از اینها است؛ «آبی را که فردا ما را خواهد کشت می‌خوریم تا بتوانیم حداقل امروز را زنده بمانیم.»
در کشورهای در حال توسعه، فقرا نه تنها اهمیت و ارزش آب را به خوبی درک می‌کنند، بلکه از میزان آب مصرفی‌شان نیز آگاهند. آنها حتی وزن آبی را که برای مصارف روزانه نیاز دارند می‌دانند، چرا که مجبورند آب را به خانه‌هایشان حمل کنند. این به خوبی نشان می‌دهد که آنها چقدر آب مصرف می‌کنند. جالب است بدانید اگر در کشورهای توسعه‌یافته، ناگهان ضرورتی پیش بیاید، مطالعه شیوه برخورد کشورهای فقیر با آب تا چه اندازه می‌تواند مفید باشد. استفاده از حمام، ماشین‌های ظرف‌شویی نیمه‌پر، و سیستم‌های آبیاری پرمصرف، همگی مورد تجدید نظر قرار خواهند گرفت. علی‌رغم تمام دانشی که ظاهراً داریم، با عرض شرمندگی باید بپذیریم که زنان بینوایی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند، در مقایسه با ما به مراتب درک دقیق‌تر و کامل‌تری از آب دارند. در بیشتر موارد، این زنان خانواده هستند که مسئولیت رفتن و آوردن آب برای خانه را به عهده دارند. در واقع باید گفت که درک شهودی و حیاتی آب را فقط ضعیف‌ترین قشر کره زمین دارند؛ یعنی زنان فقیر کشورهای در حال توسعه! جمع‌آوری آب به عهده قشر فرودست و ناتوان است و در مقابل، برنامه‌های سیاسی، نیازهای آبی اقشار ثروتمند را تأمین می‌کنند ... یعنی قشری که نسبت به نیازهای آبی خود در ناآگاهی کامل به سر می‌برد. چه حکایت نابخردانه‌ای است اینکه به قشری ناآگاه رسیدگی می‌شود، آن هم به بهای آسیب‌زدن به افراد آگاه ... چه نابخردانه و البته چه خطرناک!
شاید حتی ثروتمندان هم وقتی بطری‌های گران‌قیمت آب ر از سوپرمارکت می‌خرند، متوجه وزن آب مصرفی‌شان می‌شوند. گر چه آنها هیچگاه بطری‌ها را بدون خودرو حمل نمی‌کنند.
مأخذ: آب پنهان/ جلد اول/ ترجمه آرش حسینیان/ نشر مثلث/ ۱۳۹۴.
