فصلنامه شماره ۳۷
آیا ریشه‌های بحران آب می‌تواند در بحران‌های دیگری باشد که خود را اینگونه در عرصه منابع طبیعی و از جمله «عامل بقای زندگی»- یعنی آب- نشان داده است؟ اگر اینگونه باشد، به احتمال زیاد یکی از آنها برای کشور ما، پیامدهای استفاده‌نکردن از ظرفیت‌های دانش اجتماعی در مدیریت منابع آب است که خود را به صورت عارضه گرته‌برداری از تجربیات سایر کشورها و تعطیلی تولید فکر بومی نشان می‌دهد.
اقتصاد آب از رشته‌هایی است که در کشور ما- نسبت به سایر رشته‌های علوم اجتماعی- با اقبال دیرینه‌تری روبرو بود، اما از انباشت سوء برداشت‌ها در این دیرینگی نیز نباید غافل شد. شاید نشانه‌های آن در مطالب مختلف این شماره که در مواردی توسط کارشناسان باسابقه در این حوزه بیان شده، قابل ردیابی باشد. این موضوع اهمیت تداوم تلاش‌های تخصصی‌تر و نقد و بررسی آرا را بیش از پیش گوشزد می‌کند.
سیاست‌ها و مباحث اقتصاد آب درکشور ما به جنبه‌های آموزشی، پژوهشی و نظری محدود نمانده است. سياست «سازندگي» در سال‌هاي بعد از جنگ حجم زيادي از طرح‌هاي آبي را خلق کرد که پیگیری اولويت‌بندي اقتصادي اين طرح‌ها باعث شد تا موضوع اقتصاد آب را از سطح تحلیل‌های خرد وارد سطح کلان‌تري شود. این موضوع و ورود بخش خصوصی به حوزه سرمایه‌گذاری در طرح‌های آب، نمودهایی ساختاری در سطح سازمانی و تا حدودی «ساز و کاری و فرایندی» داشته است که می‌تواند مورد تأمل و پیگیری بیشتر آیندگان باشد. همچنین می‌توان از تلاش‌ها برای عمومی‌سازی دستاوردهای دانش اقتصاد در حوزه آب یادکرد، مانند اقداماتی که از سوی وزارت نیرو، دانشگاه‌ها و اتاق ایران در این زمینه انجام شده که از جمله می‌توان به نخستین همایش ملی اقتصاد آب در سال 1375 توسط وزارت نیرو، همایش دانشکده اقتصاد علامه در سال1396 و دو نشست مشترک وزارت نیرو و اتاق ایران اشاره کرد. نشست سوم دو نهاد اخیر که به صورت دو سالانه و منظم درآمده، به نوعی در اسفند ماه سال جاری برگزار شد.
در این شماره فصلنامه گفت و گوی آب تلاش شده تا مطالب اقتصاد آب متنوع باشد و جهات مختلفی را پوشش دهد. معرفی کتاب های منتخب فارسی و انگلیسی، تجربه آموزش اقتصاد آب در سطح جهانی، باز نشر یادداشت‌ها و مطالب برگزیده اقتصاد آب، انجام مصاحبه و برگزاری میزگرد به منظور فراهم‌کردن مجموعه‌ای از نظرات گوناگون، نتیجه عملی این تلاش است. در سه چهار دهه گذشته، تأکيد بر ابعاد مختلف اقتصاد آب، اطلاعات، دانش و تجارب اقتصادي متعددی را در سطوح ملي و بين‌المللي توليد کرده است. اطلاع از اين دانش و تجارب، به اشترک‌گذاشتن آنها، به طور قطع باعث شکل گیری حافظه جمعي در بخش آب درباره ساز و کارهاي اقتصادي آب و واردشدن به مدارهاي بالاتر و جديدتر فهم، کسب دانش و مهارت و بررسي جنبه‌هاي اقتصاد آب مي‌شود.
