میزگرد تخصصی چالش‌های بازتخصیص منابع آب
وقتی سوء‌مدیریت در منابع آبی را با خشکسالی اشتباه می‌گیریم
مسئله اصلی کنونی در مورد آب، شکاف بین عرضه و تقاضاست. یعنی منابع آب کشور بخصوص در چند دهه گذشته به نحوی مورد بهره برداری قرار گرفته است که علاوه بر استفاده بی‌رویه از منابع، هنوز بخش مهمی از تقاضاها را داریم که آبی برای بهره‌برداری وجود ندارد. اینها زمینه‌ساز بخشی از بحران‌های زمینه‌ای و دراز مدت است. این بحران زمینه‌ای دراز مدت آب، پیامدهایی داشته است که امروز بسیار مشهود هستند. یکی از این پیامدهای بسیار مهم خسارت‌هایی است که به فعالیت‌های اقتصادی وارد می‌شود. ما چه در شهرها و چه در مراکز صنعتی، شاهد حجم وسیعی از کشاورزی ها هستیم. در حدود بیش از ۸ میلیون هکتار زمین تحت کشت آبی داریم که ۳۰% از آنها باغات هستند و هر ساله بخش مهمی از باغات از مدار تولید خارج می شوند و این کار به صورت مستمر ادامه دارد.
ما با تخلیه منابع آبی زیرزمینی روبرو هستیم که موجب فرونشست زمین شده است و این فرونشست با تغییری چند دهه‌ای خود را ظاهر کرده و مسئله جدیدی نیست. این وضعیت در اثر تداوم کاهش سطح آب زیرزمینی بوجود آمده است و یکی از پیامد های مهم آن کاهش منابع آب زیرزمینی است.
یکی دیگر از پیامدها آن جابجایی حقوق منابع آب است. باید توجه داشت که پیامد این خسارت‌ها بیشتر بهره‌برداران ضعیف، کم صدا و حاشیه‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد که نمی توانند در چنین شرایطی در میدان خوب بازی کنند و با امکاناتی که دارند مجددا برنامه‌ریزی داشته باشند و خود را حفظ کنند. این موضوع به طور وسیعی در بخش کشاورزی مشاهده می شود به عبارت دیگر کاهشی که این جثه و هیکل فربه توسعه ما در کشور و در منابع آب و کمبود این منابع دارد به طور عمده بر دو بخش فشار می‌آورد؛ اقشار ضعیف بخش کشاورزی و محیط زیست.
ما در اینجا با مشکلات مدیریت تخصیص آب روبرو هستیم که هسته اصلی مدیریت آب را تشکیل می‌دهد. چون مدیریت آب اساسا باید برای تعادل عرضه و تقاضای آب تلاش کند. به طوری که هم در قسمت عرضه و هم در قسمت تقاضای آب این تعادل برقرار شود. در حالیکه این تعادل برقرار نیست و فاصله بسیاری وجود دارد.
البته این به معنای آن نیست که ما در تامین آب مراکز جمعیتی و یا در بخش صنعت مسئله‌ای نداریم. در آن بخش نیز همه ساله با بحران‌های ویژه همان بخش درگیریم. به‌طوری که هر سال لیستی از شهرهای دارای تنش شدید آبی مشخص می‌شود که برای آنها برنامه‌ریزی خاصی می‌شود و یا روستاها و مناطق شهری که با تانکر آبرسانی می شود. این در واقع یک بحران زمینه است که ما هر ساله شاهد آن هستیم.
