جنگ آب در پیش است
تمدن هفت هزار ساله امروز ایران زمین در خطر بحران آب قرار دارد و بحران آب یکی از جدی‌ترین مصائبی است که کشورمان را برای سال‌های متمادی در تنگنا قرار داده است.
بسیاری از تمدن‌ها در کنار آب به وجود آمدند و در طول تاریخ همواره شهرها و روستاهای ایران در کنار رودها، چشمه‌ها و منابع آب شکل گرفتند و با بروز بحران آب آنها نیز از بین رفته‌اند. تمدن هفت هزار ساله امروز ایران زمین نیز در خطر بحران آب قرار دارد و بحران آب یکی از جدی‌ترین مصائبی است که کشورمان را برای سال‌های متمادی در تنگنا قرار داده است. به‌رغم اینکه در سال‌های اخیر زنگ اخطار آن به صدا در آمده مسئولان و مردم آنگونه که باید به این بحران نپرداخته‌اند. این بحران امروز بیشتر شهرهای ایران از جنوب، مرکز، شرق و غرب را در برگرفته است و با بحران کرونا و افزایش شست‌وشوی مردم بیشتر شده است. امسال در فصل بهار و طی چند روز گذشته نزولات جوی تجربه کردیم، اما وقوع این رگبارهای بهاری قادر نیست منابع آبی از دست رفته را جبران کند، اما باید در نظر داشت بحران خشکسالی که کشور را برای سال‌های متمادی تحت فشار قرار داده و منجر به خشک شدن و پایین رفتن سطح بسیاری از منابع آب زیر زمینی و سطحی و خشکی تالاب‌ها شده با این میزان بارش جبران نمی‌شود. مدیریت تامین آب شرب و آب مصرفی در بخش کشاورزی به طور جد باید تبیین وضعیت شده و راهکارهای عملیاتی و اجرایی برای آن وضع شود. زیرا زمانی که سفره‌های آب زیرزمینی به دلیل مصرف بیش از اندازه از آنها دچار فرونشست شوند، دیگر این بارش‌ها نمی‌تواند در این نشست‌ها رسوخ کند و مشکل به قوت خود باقی می‌ماند. در موضوع ساماندهی مصارف آب، بخش کشاورزی میزان قابل‌توجهی از این مصرف را به خود اختصاص داده است. به گفته صاحب نظران رقمی حدود 90 درصد آب ایران در زمینه کشاورزی مصرف شده یا بهتر است، گفته شود به هدر می‌رود، زیرا به‌دلیل عدم استفاده از روش‌های نوین آبیاری، عدم‌توجه به کاشت محصولات متناسب با اقلیم نظیر کاشت برنج و نیشکر یا محصولاتی نظیر هندوانه که در شرایط بحران آبی حال‌حاضر دارای هیچ‌گونه توجیهی به لحاظ اقتصادی و منابع آبی نیستند، به دست خویش این چاله را به چاه تبدیل کرده است. علاوه بر این مقادیر زیادی آب در قالب آب مجازی آن را به کشورهای دیگر صادر می‌شود. در واقع به استناد آمار با صادرات هندوانه در سال97-98 نزدیک به هفت برابر ظرفیت سد کرخه در قالب آب مجازی صادرات آب تجربه شده است. سال‌ها فرضیه‌ای در بخش منابع آب مبنی بر جنگ آب در آینده مطرح بوده است که وقوع آن دور از ذهن نیست. در ابتدای طرح این فرضیه با توجه به فرایند گرم‌شدن کره زمین کارشناسان تا حدی این رخداد را تصور می‌کردند، اما جنگ آب رخدادی اغراق‌‌آمیز در میان افکار عمومی و صاحب‌نظران بود. هرچند امروز با مشکلات در کمبود منابع آب و خشکسالی‌هایی که یکی از پس دیگری در روستاهای مختلف کشور شاهد آنها مهاجرت شکل گرفته و سبب موج مهاجرت روستائیان به شهرها و آسیب‌های زیست محیطی در اثر خشک شدن تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها و... شده است. این رخداد‌های زیست‌محیطی سبب شکل‌‌گیری و افزایش موج مهاجرت روستاییان به شهرها شده و طبیعت و مردمان را متاثر ساخته است. تمام رویدادهای مطرح شده مهر تاییدی بر فرضیه جنگ آب احتمالی در آینده است، زیرا کمبود منابع آب و خشک شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها امروز سبب اعتراضات و نقدهای فراوان در شهرهای مختلف شده است. اعتراضاتی که بخشی از آنها وارد و منطقی تلقی شده و برخی دیگر از آنها نیازمند تامل و واکاوی بیشتر است.
حسین آخانی کارشناس محیط زیست-آرمان ملی
