خطر ساده‌انگاری مسائل با «آب مجازی»
ساده‌سازی موضوعات مدیریت آب با استفاده از ابزارهایی همچون «ردپای آب» و «آب مجازی» همیشه کارا نیست و می‌تواند مشکلات جدیدی ایجاد کند.
در نگاه نخست منطقی می‌نماید که محصولات و کالاهایی که به آب زیادی نیاز دارند، در کشورهایی که با کمیابی آب روبه‌رو هستند تولید نشوند. خطر در این است که استفاده از رد پای آب می‌تواند افراد فقیر را فقیرتر و آسیب‌پذیرتر کند.
.. برای نمونه، این وضعیت تقریباً در کنیا اتفاق افتاد. فعالان محیط زیست تهدید کردند که گل رُزهایی را که کنیا برای روز ولنتاین به اروپا صادر می‌کند، تحریم خواهند کرد. آنها معتقد بودند که تولید گل با استفاده بیش از اندازه از آب دریاچهٔ «نایواشا» (Naivasha) صورت می‌گیرد و به اکوسیستم آن خسارت می‌زند.
اما مزارع گل، به‌ازای هر قطره آب، بیش از هر استفادهٔ دیگر آب، درآمد بسیار بیشتری را برای گذران معیشت گل‌کاران تولید می‌کنند. در زمانی که کنیا درگیر خشونت‌های سیاسی بود، افزایش بیکاری و در نتیجه، عواید مالیاتی کمتر برای فراهم‌ساختن خدمات عمومی می‌توانست تنش اجتماعی و بی‌ثباتی را تشدید کند. در این میان گل‌کاران پیرامون دریاچه، نقش مهمی در جلوگیری از بدتر شدن اوضاع اجتماعی ایفا کردند.
.. با اینکه رد پای آب، معیار مهمی است و می‌تواند روشنگر و مفید باشد، اما می‌تواند به تصمیمات بد نیز بینجامد. رد پای آب می‌تواند برای تشویق شرکت‌ها و کشورها به پرهیز از استفاده -و حتی ممنوع‌کردن- محصولات مناطقی که با استانداردهایشان مطابقت ندارند، به کار رود.
.. شکر موجود در قهوه می‌تواند از نیشکر دیم در آفریقای جنوبی یا برزیل باشد که هر دو تأثیر کمی بر رودخانه‌های محلی دارند. یا می‌تواند از مزارع آبی در بیابان سودان به دست آمده باشد که به شبکه‌ای از سدها و کانال‌ها وابسته است و جریان‌های پائین‌دست را کاهش می‌دهد.
.. تجارت کشاورزی برخی کشورها نشان می‌دهد که در واقعیت، چگونه دربارهٔ استفاده از آب تصمیم‌گیری می‌شود و چرا رد پای آب می‌تواند بسیار گمراه‌کننده باشد. اقتصاددانان اشاره می‌کنند که آب مجازی و رد پای آب تنها می‌تواند مزیت مطلق کشورها را از نظر آب آشکار سازد. به بیانی دیگر، با تحلیل آب مجازی و رد پای آب، اقتصاددانان می‌توانند تشخیص دهند که کدام کشورها به‌سبب استفادهٔ کارا از منابع آب دارای مزیت نسبی در برخی محصولات هستند. یعنی مزیت نسبی و هزینهٔ فرصت -یعنی آب برای چه چیز دیگری می‌تواند استفاده شود- تعیین می‌کند تولید کجا صورت می‌گیرد. دسترسی به سرمایه، تکنولوژی، زیرساخت و بازارها به‌جای آب و زمین زیاد، عواملی هستند که تعیین‌کنندهٔ تجارت میان کشورها هستند..
متن کامل این خبر را می توانید در روزنامه پیام ما مطالعه نمایید.
