به سوی چارچوب مفهومی و تحلیلی اصلاح حکمرانی آب
مقاله «به سوی چارچوب مفهومی و تحلیلی اصلاح حکمرانی آب» که توسط اندیشکده تدبیر آب ایران تهیه و تدوین شده است، از طریق تارنمای اندیشکده منتشر شد. اندیشکده تدبیر آب در نظر دارد موضوعات مهم پایه‌ای در زمینه نظام تدبیر آب را با همکاری صاحبنظران بصورت مقاله‌های علمی-ترویجی تدوین و در اختیار جامعه قرار دهد. حکمرانی خوب، در بیانیه هزاره ملل متحد، به عنوان شرط اصلی دستیابی به هدف‌های توسعه هزاره سوم مطرح شده است. سال‌ها است که در متون مدیریت آب نیز اظهاراتی نظیر این عبارت بکار می‌رود. براستی این مفهوم بدین درجه از اهمیت را چه گونه باید تعبیر کرد؟ واین تعبیر در نظام معرفتی مدیریت توسعه و مدیریت آب از چه ریشه‌ها و پیشینه‌ای برخوردار است ؟ چرا درک و دریافت صحیح از مفهوم حکمرانی (فارغ از خوب یا بد بودن آن) نسبت به دغدغه‌های حکمرانی خوب و موثر تقدم دارد؟ این مقاله ضمن تدوین چارچوب مفهومی و تحلیلی اندیشکده تدبیر آب ایران تلاش کرده است که به این سئوالات نیز پاسخ گوید. در چارچوب مفهومی اندیشکده با نگاه کلان به جامعه، حکمرانی به مفهوم تنظیم روابط دولت با بخش خصوصی و نهادهای اجتماعی در نظر گرفته شده است. از این نگاه، غرض روشن کردن مفاهیم مرتبط با حکمرانی از نظر نظام سیاسی داخلی و اداره امور(Domestic Politics and Administration ) یک کشور -با تکیه بر حوزه آب- است. همچنین تاکید بر آن است که نظام حکمرانی اصلاحپذیر دولت‌محور، در هنگام رویارویی با شرایط بحرانی، روابط میان کنشگران اصلی (حکومت، بخش خصوصی و نهادهای اجتماعی و غیردولتی) و فضای فعالیت‌ها را بگونه‌ای اصلاح کند که ورود داوطلبانه ساير عاملان و کنشگران (بجز دولت یا حکومت) ممکن و تسهیل شود تا کار معطل مانده و یا نارسا، به سرانجام برسد، و از آن مهم‌تر تدابیر لازم برای یادگیری و توسعه ظرفیت‌ها نیز اتخاذ شود. رویکرد انتخاب شده توسط اندیشکده، کار دگرگونی و بازساخت حکمرانی آب را در حد یک فرایند اجتماعی گسترده و پیچیدهی بهرهمند از گفت‌وگوهای چندجانبه مردمی، مذاکره و مشارکت شهروندی در انتخاب الگو و هدف‌ها و اصلاح مسیر بر اساس یادگیری جمعی، مورد توجه قرار می‌دهد. در این رویکرد توجه به دگرگونی نهاد حکمرانی در مسیر افزایش کارایی آن، اهمیت بسزایی دارد. کارآمدی هر نهاد به قواعد حاکم بر آن و اطاعت اعضاء از آن قواعد بستگی دارد. در رفع کاستی‌های کارآمدی نهادی باید به عوامل و مولفه‌های متعددی توجه کرد. از جمله برای اصلاح یا بهبود نظام حکمرانی و دستیابی به حکمرانی موثر، اصلاح قواعد یا «ظرفیت حکمرانی» در سطوح رسمی کافی نیست و باید به قواعد غیررسمی و دیگر عوامل موثر در پذیرش و تبعیت کلیه کنشگران اصلی نیز توجه داشت. در مدل مفهومی اندیشکده، دلایل این توجه را با مراجعه به دو مفهوم «سرمایه اجتماعی» و «سازوکارهای اعمال تصمیمات» تبیین شده است. هدف از توضیح چارچوب تحلیلی حکمرانی (مورد نظر اندیشکده) آن است که چگونه می‌توان با توجه به ادبیات گسترده ایجاد شده در اين زمينه وشرایط و نیازهای کشور، روایت منتخبی از عوامل موثر بر کارایی حکمرانی آب و نحوه اصلاح آن را بوجود آورد. در چارچوب تحلیلی اندیشکده، نقطه محوری و تمرکز بر مفهوم اقتدار و عوامل موثر بر ایجاد و اعمال آن در نظام حکمرانی است. این محوریت بدلیل تاکیدی است که در برخی تعاریف معتبر از حکمرانی آمده و همچنین از بررسی تحلیلی مولفه‌های نهاد حکمرانی و وضعیت عمومی نظام حکمرانی آب کشور، استنباط می‌شود. مطالب این مقاله ماحصل بحث‌های سلسله‌واری است که تحت عنوان چیستی، چرایی و چگونگی اصلاح حکمرانی آب در جلسات کار گروه سیاست‌پژوهی اندیشکده تدبیر آب ایران مطرح شد تا شرایط از نظر انسجام مفهومی و نزدیکی دیدگاه‌ها برای ورود به مرحله ارزیابی اجمالی حکمرانی آب در کشور و تدوین برنامه کلان اندیشکده فراهم شود. امید است با توجه به کمبود منابع فارسی در این زمینه، این مقاله مورد توجه جامعه متخصص و غیر متخصص، مسئولین اجرایی و سیاستگزار و بویژه گروه‌های مختلف بهره‌بردار منابع آب قرار گیرد.
| عنوان | دانلودها |
|---|---|
| 0 | 1395 |
