فصلنامه گفت و گوی آب: شماره 21
در حال حاضر 55 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و پیش بینی می شود که تا سال 2050 به میزان به 70 درصد برسد که حدود 90 درصد این افزایش در آسیا و افریقا اتفاق می افتد. افزایش جمعیت ساکن در محیط شهری به رشد روزافزون تقاضا برای آب در این محیط ها ، در کنار افزایش مصرف بیرویه انرژی و غذا به دلیل افزایش سطح رفاء و سبک زندگی، دامن می زند و شهرها مسائل متعددی جدی از جمله تامین آب، کیفیت آب، خطرات آبی چون سیل و پیامدهای ناشی از آب نشست زمین روبرو هستند. از این رو، مسئله مدیریت آب در شهرها، به خصوص در مناطق خشک چون ایران، هر روز پر اهمیت تر می کند. مدیریت آب شهری در مرحله دگردیسی اساسی برای پاسخ به رشد سریع تقاضای شهری برای آب و تاب‌آور کردن سیستم‌های مدیریت آب شهری به تغییر اقلیم است.
مدیریت آب شهری به همه جنبه های مرتبط آب که در محیط شهری اتفاق می افتد چون جنبه های جنبه های محیط‌‌زیستی، اقتصادی، اجتماعی، فنی و سیاسی توجه دارد و همه اقلام آب خام شیرین و آب باران، آب سطحی و زیرزمینی، تامین آب برای استفاده آشامیدنی، فاضلاب و دیگر انواع پسابها، سیلاب‌ها، خدمات سیلابی، بازچرخانی آب شامل جمع آوری آب باران، تغذیه آبخوان وغیره، تکنیک‌های بهبود کارایی استفاده از آب و کاهش تقاضا، روش‌های طراحی آب‌محور شهری، نهرهای در جریان، محیط آبی و محافظت از تالاب های طبیعی، راه‌آبها و مصب‌ها در منظر‌های شهری را برای مدیریت بهتر کمی و کیفی آب دربرمی گیرد.
- هدف از مدیریت آب شهری ایجاد شهرها و شهرک هایی است که تاب‌آور، قابل سکونت، مولد و پایدار باشند. از این رو، مدیریت آب شهری با چرخه هیدرولوژیکی شهری پیوند دارد تا:
- امنیت آّبی را از طریق استفاده اثربخش از انواع منابع موجود آب فراهم کند.
- سلامت مسیرهای آبی و تالابها را حفاظت و احیاء کند.
- خطر ریسک و خسارت سیلاب را کاهش دهد
- مکانهای عمومی و خصوصی برای جمع‌آوری، تصفیه و بازچرخانی آب ایجاد کند که فواید مثبتی برای بهبود وضعیت منابع آبی، محیط زیستی و اجتماع و بالابردن میزان زیست‌پذیری محیط شهری دارد.
- آب برای اجتماعات مولد، پایدار، تاب‌آور و زیست پذیر فراهم کند
برای حصول اطمینان از ارتباطات متقابل پایدار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در بین محدوده شهری و روستایی، مدیریت آب شهری نیازمند هماهنگی کامل توسعه شهری با مدیریت حوضه است. از این رو، برنامه ریزان آب شهری باید رویکرد خود را از مصرف منابع آب به مدیریت تقاضای آب، اصلاح الگوهای مصرف، مدیریت پسابها و برنامه ریزی بهتر برای ایجاد توازن بین جریان منابع آب ورودی به و خروجی از شهرها تغییر دهند. تحقق این هدف در گرو توسعه سیاست‌ها و استراتژی‌ها و بهبود موضوعات فنی چون بازبینی و اصلاح سامانه های توزیع آب و ابزارهای تصمیم گیری و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان با مشارکت و همکاری موثر بخش خصوصی و جامعه مدنی، به ویژه بخش غیررسمی شهری، در تمام سطوح است.
ایران به دلیل دارابودن جمعیت شهری 70 درصدی که در کلان شهرهای بزرگ دارای درصد بالای مناطق غیررسمی سکونت پیدا کرده اند و هیدرولوژی سخت و ناملایم که خطر بروز سیلابهای سهمگین و خشکسالی های شدید در آن بالاست، نیازمند توجه ویژه به مدیریت آب شهری است. تا کنون تنها با مدیریت عرضه و تامین آب بیشتر سعی به تامین آب شرب شهرها شده است. این در حالی است که هیچ توجه به جامع و یکپارچه دیدن همه جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فنی و محیط زیستی مدیریت آب در شهرها نشده است و اقدامات در بخش های مختلف مدیریت آب چون بخش شرب، فاضلاب، مدیریت خطرات، کیفیت آب، آب زیرزمینی به صورت جداگانه ای انجام می شود. از این رو نیازمند اصلاح اساسی در سیاست‌ها، رویکردها و شیوه مدیریت آب در شهرها در ایران وجود دارد.
در ادامه بیست و یکمین شماره فصلنامه گفت و گوی آب در ادامه در دسترس خوانندگان علاقه مند است.
