بینش راهبردی شماره (1)
.jpg)
هشیارسازي و آگاه‌سازي عمومی و تصمیم‌گیران در حوزه آب، از بدو تأسیس به عنوان مأموریت اصلی اندیشکده تدبیر آب ایران مورد توجه قرار داشته است. این مجموعه همواره در تلاش بوده تا در جایگاه مرجعی براي ارائه و بیان نقطه نظرات کارشناسی در موضوعات کلیدي بخش آب ایفاي نقش نماید و با ارائه توصیه‌ها و پیشنهادها، به هدایت تصمیمات و تقویت اثربخشی آنها در حوزه آب کمک نماید. بدین منظور تهیه مجموعه نوشتارهایی کوتاه با عنوان «بینشهاي راهبردي» را در موضوعات مختلف در دستورکار دارد. در این مجموعه، پیام‌ها، بینش‌ها، یافته‌هاي مطالعات، بررسی‌ها و تجربیات داخلی و بین‌المللی درباره موضوعات مهم بخش آب در سال‌هاي فعالیت اندیشکده، به صورت گزیده و مختصر، به جامعه مخاطب عرضه خواهد شد. نخستین عنوان از مجموعه «بینشهاي راهبردي» بـــه موضوع «بازار آب زیرزمینی» اختصاص یافته است. دیگر عناوین این مجموعه نیز به تدریج تهیه و به جامعه مخاطبان عرضه خواهد شد.
در سال‌های اخیر بازارهای آب(زیرزمینی) به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی برای مقابله با کمیابی آب(زیرزمینی) به شکل فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. یادداشت پیش رو تلاش دارد تا با ارائه ادراکات واقع بینانه مبتنی بر تجارب ثبت شده پیرامون بازار آب (زیرزمینی)، به تدوین الزامات و ملاحظات هوشمندانه برای اتخاذ تدابير اثربخش در منابع آب زیرزمینی کمک کند.
به گزارش اندیشکده تدبیر آب ایران، در مقدمه این پژوهش با عنوان «نگاهی عملگرایانه به بازار آب زیرزمینی مبتنی بر فهم جهانی» آمده است:
طی شش دهه گذشته، مكانيزاسيون سبب افزایش انفجارگونه در بهره‌برداری از آبهای زیرزمینی، به ویژه در بخش کشاورزی شده است. این امر در بسیاری از مناطق جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه، وابستگی به منابع آب زیرزمینی در تامین تقاضای آب کشاورزی شهرها و صنایع، را افزایش داد؛
در آسیا و ایالات متحده بیش از ۷۵ درصد برداشت آب زیرزمینی برای کشاورزی است. در اتحادیه اروپایی به طور متوسط 6 درصد آب زیرزمینی برای تأمین خانگی استفاده می شود، ۲۳ درصد برای کشاورزی و ۳۴ درصد برای صنعت است.البته در کشورهای جنوبی اروپا (ايتالياء پرتغال و اسپانیا)، 75 تا 89 درصد آب زیرزمینی برای کشاورزی استفاده می شود.
این فرایند موجب عميق تر شدن تراز آبهای زیرزمینی، خالی شدن سفره‌ها، آلوده شدن آبخوان‌های ساحلي، نشست زمین و كاهش جریان ورودی به رودخانه‌ها و تالاب‌ها گردید. در نتيجه گونه‌های آب شیرین (اعم از سطحي و زیرزمینی به شکل فزاینده‌ای به سبب کاهش شدید منابع آب زیرزمینی در مخاطره قرار گرفتند. به دنبال مشاهده این روندها، کمیایی آب از سوی کنشگران اقتصاد جهانی طی دو دهة اخیر هر ساله به عنوان یکی از ريسک‌های عمده جهانی معرفی گردیده است.
از سویی به واسطه ضعف نظام‌های کنونی حکمرانی آب در مديريت کميایی آب به ويژه در کشورهای در حال توسعه، مشاهده شده است که طی وقوع دوره‌های خشکسالی، مدیران نتوانسته‌اند به اندازه کافی تقاضاهای آب را برای جلوگیری از وقوع اختلال در اقتصادهای محلی و منطقه‌ای، بروز تعارضات اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی و خسارت دیدن اکوسيستم ناشی از کمیابی آب کاهش دهند.
همچنين پاسخ‌های مدیریت آب به کمیابی عمدتا تحت سیطره مهندسی عرضه‌گرا بوده، شامل ساخت مخزن‌ها، کانال‌ها، خطوط لوله، چاه‌ها، شیرین کردن آب دریاها و نظایر این؛ حال آنكه گفتمان جهانی آب معتقد است که بحران آب و فقدان پایدار در بهره برداری از اکوسیستم‌های آبی که منجر به خشک شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها و آبخوان‌ها شده است، ناشی از کمبود فیزیکی آب نیست بلکه محصول سیاست‌های عمومی است که از طريق يارانه ها و نرخ گذاری پایین آب، مشوق استفاده بیش از حد آب را فراهم آورده‌اند.
البته در سال های اخیر، به سبب افزایش هزینه پروژه‌های تأمین آب توأمان با افزایش دغدغه‌های زیست محیطی، چرخش بارزی به سمت استراتژی‌های متنوع مدیریت تقاضای آب بر پایه استفاده از ابزارهای متنوع اقتصادی پدیدار شده است.
در چنین فضایی بازارهای آب زیرزمینی به عنوان یکی از ابزارهای اقتصادی برای مقابله با کمیایی آب زیرزمینی به شکل فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است.
مطلب پیش رو در تلاش است با ارائه ادراکات واقع بینانه مبتنی بر تجارب ثبت شده پیرامون بازار آب (زیرزمینی)، به تدوین الزامات و ملاحظات هوشمندانه برای اتخاذ تدابير اثربخش در منابع آب زیرزمینی کمک کند.
| عنوان | دانلودها | بازدید ها |
|---|---|---|
| بازار آب زیرزمینی برای پایداری | 1377 | 2287 |
