فصلنامه گفت‌وگوی آب؛ شماره 34
سخن سردبیر
در ایـران، منابـع آب زیرزمینـی در تأمیـن آب بخش‌هـای مختلـف کشـاورزی، صنعـت و مراکـز جمعیتی کشـور، سـهم مؤثـر و عمده‌ای دارنـد و در سـال‌های معمولـی، سـهم ایـن منابـع بیـش از 55 درصـد و در سـال‌های خشـک بـه بیـش از 70 درصـد می‌رسـد. آب زیرزمینی در مواقع خشکسالی، اصلی‌ترین ذخیره اسـتراتژیک به شـمار می‌آید و همانند پس‌انـداز در بانـک کـه در روز مبـادا بـه کار می‌آیـد، در دوران فقـر بـاران و بـرف بـه جوامـع کمـک می‌کنـد؛ بنابرایـن، بـدون ذخیـره آب زیرزمینی پایدار، امنیت آبی با ریسـک بسیار بزرگـی روبرو خواهد شـد. کاهـش ذخایر آب زیرزمینـی، تهدیـد بسـیار جدی بـرای امنیت آبـی کشـور اسـت؛ امـا به نظر می‌رسـد چندان جـدی گرفتـه نشـده است.
گفتنـی اسـت علیرغـم اهمیـت حیاتـی آب زیرزمینـی، در مقایسـه بـا منابـع رؤیت‌پذیرتـر آب سـطحی در رودخانه‌هـا و مخزن‌هـا، از مدیریـت درخـوری بهره‌منـد نبـوده، پایـش و مدیریـت آن در پائین‌ترین سـطح کیفـی اسـت و نظـارت چندانـی بـر آن وجـود نـدارد. ایـن وضعیـت، آب زیرزمینـی را در اذهـان بـه منبعـی تبدیـل کـرده کـه بی‌حسـاب وکتاب قابـل برداشـت اسـت و صاحبـان اراضـی بـا حفـر چـاه، دسترسـی تقریبـاً نامحدود به آب زیرزمینـی پیـدا می‌کننـد. یارانـه هزینه بـرق مـورد نیـاز بـرای پمپـاژ آب از چـاه نیـز مشـوقی برای تولید کشـاورزی بیشـتر به شمار می‌آیـد، غافـل از اینکـه تولیـد بیشـتر بـه ازای اُفت سطح آب زیرزمینی انجام شده است. بنابراین، بیشـتر آبخوان‌ها در مناطق خشـک و نیمه‌خشـک، یعنـی مناطقـی کـه اتـکای زیـادی بـه آب زیرزمینـی دارنـد، به سـرعت خالـی می‌شـوند. آب زیرزمینـی بـا آهنگـی بسـیار بیشـتر از تغذیـه طبیعـی آبخـوان پمپـاژ می‌شـود، بـه بیانـی دیگـر هماننـد یـک مـاده معدنـی تمام‌شـدنی اسـتخراج مـی‌شـود و تجدیدشـدنی نیست.
نسخه کامل فصلنامه پاییز۱۴۰۰ گفت‌وگوی آب و مقالات آن را اینجا دریافت کنید؛
