آب زیرزمینی و تغییر جهانی: روندها، فرصت‌ها و چالش‌ها
عنوان گزارش:
Groundwater and global change: Trends, opportunities and challenges
عنوان به فارسی: آب زیرزمینی و تغییر جهانی: روندها، فرصت‌ها و چالش‌ها
نویسنده: Jac van der Gun نهاد تهیه‌کننده: یونسکو
سال نشر: ۲۰۱۲
تعداد صفحات: ۴۴
معرفی اجمالی
منابع آب زیرزمینی که بزرگترین حجم آب شیرین نامنجمد کره زمین را تشکیل می‌دهد، یک منبع طبیعی بسیار مهم به شمار می‌آید. با این همه، سطح آگاهی و درک افکار عمومی و بیشتر تصمیم‌گیران درباره آب زیرزمینی معمولاً بسیار پائین است. امروز دانش آب زیرزمینی و کارکردهای آن به سرعت در حال افزایش است. به همین صورت، نگرش‌ها درباره راه‌های مختلف ارتباط سیستم‌های آب زیرزمینی با دیگر سیستم‌ها نیز در حال تغییر است.
در سرتاسر جهان، منابع آب زیرزمینی در شرایط گذار قرار دارند: قرن بیستم آغاز رونق بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی بود (انقلاب خاموش). در این دوره با بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، منافع بسیار بیشتری نسبت به قبل به دست آمد، ولی تغییرات بی‌سابقه‌ای را نیز در وضعیت سیستم‌های آب زیرزمینی به ارمغان آورد. در سطح جهانی، مسائل کلیدی که ضروری است برای اطمینان از پایداری منابع آب زیرزمینی بدان‌ها پرداخته شود عبارتند از کاهش ذخیره آب زیرزمینی (اُفت تراز آب) و آلودگی آب زیرزمینی. تغییر اقلیم بر آب زیرزمینی تأثیر خواهد گذاشت، ولی در مقایسه با آب سطحی توان بازگشت بیشتری دارد. بنابراین، در مناطقی که انتظار می‌رود تغییر اقلیم سبب کمیاب‌ترشدن منابع آب نسبت به وضع کنونی می‌شود، آب زیرزمینی در تأمین نیازهای آبی احتمالاً نقش اصلی را ایفا خواهد کرد. این ویژگی، یکی از قوت‌های عمده سیستم‌های آب زیرزمینی است. این ویژگی سبب می‌شود شرایط دوره‌های طولانی خشک قابل تحمل شود و به طور کلی ریسک کمبودهای موقتی آب را کاهش می‌دهد. همچنین نوسانات در کیفیت آب را کاهش می‌دهد و سبب می‌شود بخشی از آب ذخیره‌شده (عمق متوسط تا عمیق) در برابر بلایای ناگهانی حساسیت نشان ندهد، از این رو این بخش از منبع در شرایط اضطراری قابل استفاده خواهد بود.
اهمیت مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی، به سبب نقشی که در تضمین موجودی آب و حفاظت از اکوسیستم‌های وابسته به آب زیرزمینی خواهد داشت، برای جامعه و محیط زیست بسیار حیاتی است. با وجود این، شرایطی وجود دارد که بهره‌برداری پایدار از آب زیرزمینی بعید است محقق شود. شرایطی از این دست عبارتند از برداشت از منابع آب زیرزمینی تجدیدناپذیر، و برخی از سیستم‌های آب زیرزمینی تجدیدپذیر که در مناطق خشک و نیمه‌خشک شدیداً بهره‌برداری شده‌اند. این قبیل شرایط باید شناسایی شده و جمعیت مستقر در این نواحی باید برای سازگاری مؤثر با آینده‌ای که این منابع به اتمام خواهند رسید آمادگی کسب نمایند.
حکمرانی آب زیرزمینی مقوله پیچیده‌ای است و نیاز است با شرایط محلی تطبیق یابد. در مورد سیستم‌های آبخوان فرامرزی، ابعاد بین‌المللی بر پیچیدگی موضوع می‌افزاید.
نوشتار حاضر می‌کوشد توجهات را به آب زیرزمینی- منبعی که اهمیت آن در افکار عمومی و بیشتر تصمیم‌گیران کمرنگ است- معطوف سازد. هدف نوشتار، ارتقای آگاهی از این منبع و افزایش دانش درباره نحوه استفاده و حفاظت بهتر آن است، از جمله بهره‌برداری بهینه از مزیت‌های منحصر به فرد آب زیرزمینی که ممکن است مشکلات ناشی از افزایش فشارهای جمعیتی، اقتصادی، زیست‌محیطی و تغییر اقلیم را کاهش دهد. این نوشتار، مسائل آب زیرزمینی را که سزاوار توجه در دستور جهانی آب هستند برجسته می‌کند، و امیدوار است با درک صحیح این مسائل، به بهبود تصمیمات درباره طرح‌ریزی و تأمین مالی اقدامات جهانی در حوزه منابع آب کمک نماید.
این نوشتار نسخه بهنگام‌شده، بسط‌یافته و مستندتر فصل آب زیرزمینی در گزارش چهارم ارزیابی جهانی توسعه منابع آب است. این اثر همان رویکرد گزارش چهارم را دنبال می‌کند و بر مدیریت آب در شرایط عدم قطعیت و ریسک تمرکز دارد. همچنین شامل تجارب عملی برخی کشورها است و نشان می‌دهد وضعیت‌های احتمالی و پاسخ‌های انسانی، طیف بسیار وسیعی دارند. در بررسی و تلفیق منابع موجود، بر جدیدترین آثار منتشرشده در حوزه‌های مختلف مرتبط با آب زیرزمینی تأکید شده است.
مدیران، دست‌اندرکاران، دانشجویان و دانشگاهیان می‌توانند از این اثر به عنوان مرور کامل، به روز و آسان‌فهم مسائل امروز و آینده نزدیک آب زیرزمینی استفاده نمایند.
لینک دانلود
