رقص بر لبه بحران مناقشه آب در خاورمیانه
بر اساس آمارهای سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ایران در تولید هندوانه و خیار مقام سوم جهان را دارد که به معنای کشت دو محصول آب بر در
سرزمینی خشک و نیمه خشک است.
این موضوع نشان می‌دهد رویه تولیدات کشاورزی در کشور ما به سمت تولید ارزان ترین و پرآب‌برترین محصولات حرکت کرده و البته این محصولات بیشترین سهم صادرات را نیز به خود اختصاص داده است.
با وجود بحران کم آبی در ایران، ۹۲ درصد منابع آبی تجدید پذیر در بخش کشاورزی مصرف می‌شود؛ کارشناسان معتقدند صادرات این نوع محصولات کشاورزی مزیت تجاری ایران نیست.
تامین منابع آب از جمله نیاز های اساسی جهان در دهه های آینده است و نتایج گزارشات نشان می دهد دست کم سی و سه کشور تا سال ۲۰۴۰ در معرض بحران آب قرار خواهند گرفت. این مسئله می تواند به تشدید تنش ها در کشورهایی که درگیر مناقشات هستند، منجر شود.
این در حالی است که ایران در چند سال اخیر با کشت محصولات پر آبی چون هندوانه و خیار شروع به صادرات آب با کمترین هزینه به کشورهای خاورمیانه شده است.
محققان موسسه «منابع جهانی» با استناد به مجموعه ای از الگوهای آب و هوایی و نیز سناریوهای اجتماعی-اقتصادی، بحران آب را در یکصد و شصت و هفت کشور جهان طبقه بندی کرده اند.
۹ کشوری که طی بیست و پنج سال آینده از نظر منابع آبی در بحرانی ترین وضعیت قرار خواهند گرفت در منطقه خاورمیانه واقع شده اند و عبارتند از: بحرین، کویت، فلسطین، قطر، امارات عربی متحده، اسرائیل، عربستان سعودی، عمان و لبنان هستند.
این منطقه اینک متکی به منابع آب های زیر زمینی و آب شیرین شده دریا است. برخی از کشورهای منطقه درصددند برای کاهش مصرف آب مواد غذایی خود را از خارج تهیه کنند. از جمله این کشورها عربستان سعودی است. دولت عربستان اعلام کرده کشورش در سال ۲۰۱۶ به طور کلی وابسته به واردات غلات خواهد بود.
کمبود آب برای جمعیتی رو به رشد به معنی رسیدن به مرز بی ثباتی است. آب یکی از ابعاد مهم مناقشه دیرین میان فلسطین و اسرائیل را تشکیل می دهد. در خصوص سوریه، کارشناسان معتقدند خشکسالی و کمبود آب احتمالا سهمی در برانگیختن بی ثباتی هایی داشت که سال ۲۰۱۱ به جنگ داخلی در این کشور دامن زد.
ایران، قربانگاه آب با کشت صیفی جات پر آب
هندوانه شیرین بیا ببر به شرط چاقو! با گشتی در سطح شهر در جای جای مناطق می بینیم که یک ماشین پر از هندوانه در کنار خیابان توقف کرده و صاحبش مشغول به فروش است، گویا کشت و فروش هندوانه سود زیادی برای کشاورزان در سالهای اخیر پیدا کرده است.
این در حالی است که هر روز شهرها با جیره بندی آب مواجه و برخی محصولات کشاورزی از بی آبی خشک شده اند؛ برخی چاه ها ریزش و چاله های زیادی در زمین های بایر و مسکونی به علت بی آبی نشست کرده اند.
هندوانه به عنوان میوه ای خبر ساز که در صدر اخبار قرار گرفته چیزی حدود ۳۰۰ لیتر آب برای یک کیلو هندوانه مصرف می شود و در حقیقت صادرات بالای این محصول به منزله صادرات آب است.
صادرات آب به کشورهای حوزه خلیج فارس توسط صیفی جات رقم خورده و ایران را به لبه پرتگاه بحران آب می برد.
عبدالمجید شیخی تحلیل گر و کارشناس محصولات کشاورزی به خبرنگار عصرهمدان؛ گفت: اگر وزارت جهاد کشاورزی یک تخمین بین قیمت تمام شده واقعی یک کیلو خیار و هندوانه با قیمت تمام شده یک کیلو محصولات اساسی مثل گندم و جو انجام دهد و ارزش واقعی آب را وارد کند، محاسبه اقتصادی نشان می دهد که تولید محصولات صیفی پر آب به صرفه نیست.
وی افزود: در کشور باید الگوی کشت را پیاده کنیم چرا که هزینه واردات گندم و جو و علوفه بسیار سنگین است.
شیخی با تاکید بر پیاده سازی الگوی کشت گفت: در مکان ها و جاهایی که امکان کشت هست باید مجوز کاشت و برداشت بدهند و جاهایی که الگوی کشت ندارند کشت های دیگر را جایگزین کنند.
وی با بیان اینکه چاه های غیر مجاز باید بسته شوند افزود: روی چاهها باید کنتور گذاشته شود و به نوعی مصارف کنترل شوند و افرادی که رعایت نمی کند جریمه، تا کشاورزان با قیمت تمام شده و جدید عادت کنند و به صورت خودکار در مسیر کشت محصولات بهینه قرار گیرند.
