فصلنامه گفت‌وگوی آب (شماره 36)
سخن سردبیر
اگر بر همگان آشکار شده است که بخش مهمی از مسئله آب، ماهیت اجتماعی دارد، سئوال این است که برای این مسئله اجتماعی چه تدبیری باید اندیشید؟ آیا کماکان باید گرته‌برداری تجربه سایر کشورها، به خصوص در حوزه مشارکت مردم در فرایندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات توسعه‌ای در بخش آب را ادامه بدهیم یا ناگزیریم در جهت تولید فکر در حوزه آب و جامعه تلاش کنیم؟ در شماره پیشین فصلنامه گفت و گوی آب که به صورت ویژه‌نامه و با عنوان علوم اجتماعی و مسئله آب در ایران منتشر شد، پس از طرح دیدگاه‌های متنوع متخصصان علوم اجتماعی ضرورت ایجاد فرصت برای ادامه گفت و گو بر سر رسیدن به محورهای مشترکی در دیدگاه‌های مطرح‌شده آشکار شد. این فرصت در پنجمین همايش کنکاش‌هاي مفهومي و نظري در جامعه ايران با محور «دگرگونی‌ها و پایداري‌هاي جامعه ایران: امیدها و بیم‌ها»، 24 تا 26 خردادماه 1400 به دست آمد.
سلسله همایش‌های کنکاش‌هاي مفهومی و نظري درباره جامعه ایران، از سال 1378 به پیشنهاد زنده‌یاد محمدامین قانعی‌راد، به منظور فراهم‌آوردن امکانی براي گفت و گو درباره فهم تئوریک جامعه و امر اجتماعی ایران در میان انبوهی از مفاهیم و نظریه‌هاي علوم اجتماعی که به شیوه‌های گوناگون به وجود و بروز امر اجتماعی در ایران نسبت داده می‌شوند، پایه‌ریزی شده است. نشست «مسئله آب از دريچه علوم اجتماعي» در روز اول این همایش، 24 خردادماه 1400 با حضور دکتر کیومرث اشتریان، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دکتر محمد فاضلی، جامعه‌شناس آب و دکتر کاوه معصومی، کارشناس باسابقه علوم اجتماعی آب برگزار شد. مباحث طرح‌شده در این نشست در شماره حاضر فصلنامه گفت و گوی آب در اختیار دغدغه‌مندان قرار می‌گیرد.
در این نشست سعی شد بر مسئله گفت و گو برای غنی‌کردن دانش اجتماعی از دو جهت تأکید شود، هم به لحاظ ایجاد عرصه عمومی و فرهنگ عمومی مدیریتی که بتواند به طور مستقیم و غیر مستقیم بر سیاست‌گذاری عمومی تأثیر بگذارد، و هم از نظر دست‌یافتن به راه‌حل‌های نسبی مورد تفاهم اجمالی گروه‌های مختلف مردم و پیگیری آن‌ها. بعلاوه چون ایجاد پشتوانه علمی برای بنیان‌گذاری سیاست‌های اجتماعی در حوزه آب اجتناب‌ناپذیر است، باید به جای اصرار بر روایات پراکنده و نامرتبط با یکدیگر، بر ضرورت تهیه یک مدل تبیینی از مسئله آب و جامعه در ایران تمرکز کرده، نیروهای محرکه کلان و مشخصات اثر‌گذار تاریخی، جغرافیایی و اقصادی، فرهنگی و سیاسی و قومی جامعه ایرانی را در رابطه با آب شناسایی کرد. و بالاخره علوم اجتماعی در مسئله آب در ایران غیر از مشارکت نظری در اینکه نظریه‌هایی برای تبیین مسئله آب در ایران ارائه کند، می‌تواند یک مشارکت روش‌شناختی نیز داشته باشد. از جمله تکنیک‌های روش‌شناسی نظیر نظریه زمینه‌ای، مصاحبه، مردم‌نگاری، مشاهده مشارکتی و... در کنار همه آن‌ها، باید برای تلاش‌های انجام‌شده تاکنون نیز جایگاه مناسبی در نظر گرفت. این تلاش‌ها سبب شد تا رویکردها و ظرفیت‌های نهادی تازه‌ای در رابطه با علوم اجتماعی در بخش دولتی و نیز در میان نهادهای مشاور و پیمانکاری پدید آید و فهرست بلندبالایی از موضوعات اجتماعی واقعی در حوزه آب در برابر محققین علوم اجتماعی قرار گیرد. خواست‌ها و صدای جامعه در بسیاری از موارد از همین طریق به گوش برنامه‌نویسان و تصمیم‌گیران دولتی در بخش آب رسیده است. بنابراین باید قدردان این تلاش‌ها بود و وجود و بالندگی آن‌ها را بایستی از منظر توسعه علوم اجتماعی و کاربردی شدن آن در بخش آب مغتنم شمرد.
نوشتارهای شماره حاضر فصلنامه گفت و گوی آب در دو بخش سازماندهی شده است. خوانندگان در بخش اول، نوشتاری با محور طرح نگاهی نو به مفهوم مشارکت در مدیریت آب که در نشست دیگری در همین همایش کنکاش‌هاي مفهومی و نظري درباره جامعه ایران توسط آقای سروش طالبی اسکندری ارائه شد، پیش روی خود خواهند دید. دیدگاه مطرح‌شده در این مقاله با نظریه و دیدگاه جامعه‌شناسی مردم‌مدار که در نشست اول سلسله نشست‌های علوم اجتماعی و مسئله آب توسط آقای دکتر سیامک زندرضوی طرح شد نزدیکی دارد. بخش دوم فصلنامه به شرح دیدگاه‌ها و مباحث مطرح‌شده در نشست سوم «مسئله آب از دریچه علوم اجتماعی» اختصاص یافته است.
| عنوان | دانلودها |
|---|---|
| سخن سردبیر | 149 |
| دیدن مردم و دیدن از زاویه دید مردم | 158 |
| مسئله آب با کدام روایت اجتماعی | 156 |
| پیچیدگی اصلاحات آبی | 139 |
| دولت به مثابه واسطه تفاهم اجتماعی | 133 |
| فصلنامه بهار 1401 | 312 |
