حکمرانی اثربخش آب
عنوان گزارش: Effective Water Governance
عنوان به فارسی: حکمرانی اثربخش آب
نویسندگان: Peter Rogers و Alan Hall
نهاد تهیه‌کننده: همکاری جهانی آب (GWP)
سال نشر: ۲۰۰۳
تعداد صفحات: ۴۸
معرفی اجمالی
حکمرانی به موضوع پیاده‌سازی اثربخش تصمیمات و قواعد مقبول اجتماعی می‌پردازد و از این رو به شدت با امور سیاسی پیوند می‌یابد. دایره شمول مفهوم حکمرانی گسترده‌تر از دولت است و ارتباط میان جامعه و دولت را نیز در برمی‌گیرد. حکمرانی معمولاً مستلزم رفتار میانجی‌گرانه از طریق ارزش‌ها، هنجارها، و در صورت امکان، از طریق قانون است. البته مفهوم حکمرانی مشتمل بر قانون، مقررات، و نهادها است، و همچنین به سیاست‌ها و اقدامات دولت، تا نیروهای بین‌المللی بازار، بخش خصوصی و جامعه مدنی ارتباط می‌یابد. این عوامل به نوبه خود از نظام‌های سیاسی تأثیر می‌پذیرند. حاکمیت ملی، ارزش‌های اجتماعی یا ایدئولوژی سیاسی تأثیر مهمی بر تلاش‌هایی خواهد داشت که برای تغییر ترتیبات حکمرانی در بخش آب، برای نمونه درباره حقوق آب یا فساد صورت می‌گیرد.
هدف اصلی این گزارش، ارائه بحث منسجم درباره حکمرانی آب، و نشان‌دادن چگونگی ارتباط آن با مدیریت و توسعه منابع آب است. در چند سال اخیر مفهوم مدیریت یکپارچه منابع آب به عنوان رویکردی برای اطمینان از مدیریت عادلانه، کارایی اقتصادی و پایدار زیست‌محیطی منابع آب و تأمین خدمات آب پذیرفته شده است. این رویکرد را همکاری جهانی آب چنین تعریف می‌کند: «فرایندی که توسعه و مدیریت هماهنگ آب، زمین و منابع مرتبط را به منظور حداکثرکردن رفاه اقتصادی و اجتماعی به گونه‌ای عادلانه و بدون آسیب به پایداری اکوسیستم‌های حیاتی دنبال می‌کند.» مدیریت یکپارچه منابع آب به چارچوب جدیدی نیاز دارد که در آن ممکن است نیاز به تغییرات مهم در برهم‌کنش‌های موجود میان سیاست، قانون، مقررات، نهادها، جامعه مدنی، و مصرف‌کننده- رأی‌دهنده وجود داشته باشد. بنابراین، ظرفیت به وجودآوردن تغییرات به اصلاحات در حکمرانی وابسته است.
این گزارش توسط همکاری جهانی آب (GWP) به عنوان بخشی از طرح «گفت و گو درباره حکمرانی اثربخش آب» تهیه شده است. مخاطبان این نوشتار، آن دسته از متخصصان آب هستند که نیاز دارند با مسائل حکمرانی، به ویژه با فضای بیرون از بخش آب آشنایی پیدا کنند. درباره حکمرانی بسیار بحث شده است، ولی جامعه آب آشنایی کافی با آن ندارد؛ بر این اساس در بخش اول گزارش، تفکر کنونی درباره حکمرانی عرضه می‌شود. بخش عمده مباحث بخش اول بر اساس نظریات Kooiman (۱۹۹۳)، Keohane و Ostrom (۱۹۹۵)، Pierre (۲۰۰۰) و سایرین تنظیم شده است. با این همه، ادعای ارائه تحلیل جامعی را ندارد. علاوه بر این، به زمینه‌های گسترده‌تر «حکمرانی خوب» مانند دموکراسی، نظام‌های انتخاباتی و حاکمیت (sovereignty) نمی‌پردازد. در بخش دوم، جنبه‌های خاصی از حکمرانی آب مورد بحث قرار می‌گیرد و مدیریت آب به عنوان یک منبع طبیعی و نیز استفاده از آب برای مقاصد اجتماعی و تولیدی را پوشش می‌دهد. بخش سوم نظراتی درباره چگونگی تحقق حکمرانی اثربخش آب، با در نظرگرفتن حکمرانی درون و بیرون بخش آب ارائه می‌کند. قصد مقاله ارائه بحث کاملی نبود، بلکه منظور برانگیختن افکار و پیشنهاد راه‌حل‌های عملی‌تر است. در نهایت در بخش چهارم، اصول و رویکردهای حکمرانی آب که نیاز است به هنگام اصلاح نظام‌ها مد نظر باشند و نمونه‌هایی از اقدامات در جریان آورده شده است.
